انواع فعل از لحاظ مفهوم:خبري،انشايي
بُن ماضى در فعل هاى ماضى و مستقبل، و برخى اسم ها و صفت ها، حضور دارد. مثال:
آمدى، خواهد
آمد،آمدن، پيش در
آمد. بُن مضارع در فعل هاى مضارع و اَمر، و برخى اسم ها و صفت ها، حضور دارد. مثال: مى
رود،
رو، روش. از بُن مى توان ساخت هاى گوناگون اسمى يا صفتى پديد آورد. به اين مثال ها بنگريد: ساخت هاى اسمى يا صفتى از بُن ماضى:
خريدار،
خورده،
آفريدگار،
دويدن،
ديدبان،
ساختمان، بر
آورد، در
آمد، سر
رسيد،زد و
خورد،گفتوگو. ساخت هاى اسمى يا صفتى از بُن مضارع:
دونده،
دانا،
آموزگار،
خواهان،
توانگر،
پذيرش،
انديشه،
سازمان،
خوراك،
انديشناك،
كشا
كش،سوز و
گداز.
مصدر اسمى است كه از ميان چهار مفهوم فعل، فقط اوّلى (= معنا) را دارد و از سه مفهوم ديگر (= زمان، شخص، تعداد) بى نصيب است. ساخت مصدر چنين است: بُن ماضى + ـَ ن. مثال: برخاستن.
انواع فعل از لحاظ مفهوم: خبرى، انشايى فعل خبرى از تحقّق يكى از معانى پنجگانه فعل خبر مى دهد، خواه در گذشته، خواه اينك، و خواه آينده. امّا
فعل انشايى درباره تحقّق يكى از آن معانى پنجگانه تقاضايى مى كند. فعل
اَمر از اين قبيل است.
انواع فعل خبرى از لحاظ زمان: ماضى، مضارع، مستقبل بر اساس اين دو نوع دسته بندى(مفهومى و زمانى)، فعل را به چهار گونه اصلى تقسيم مى كنند: ماضى، مضارع، مستقبل، اَمر.
فعل ماضى نشان مى دهد كه آغاز تحقّق معناى فعل (= يكى از پنج معناىِ پيشگفته) در زمان گذشته است.
انواع فعل ماضى يك. مطلق: وقتى سر و صداها
خوابيد،
برگشتمبه اصفهان.
دو. استمرارى (مى + ماضى مطلق)
: با تك تك سلّول هايش، خدا را
حس مى كرد.