معيار يكم:اصالت واژه

درس دوازدهم:درست نويسي واژگاني(1)

درس دوازدهم درست نويسى واژگانى(1) براى برگزيدن واژه مناسب، بايد معيارهايى را در نظر داشت كه از آن ميان، به سه معيار اشاره مى شود:

معيار يكم: اصالت واژه واژه بايد از زبانِ خودى بجوشد و با اصول آن ناساز گار نباشد، نه آن كه نتيجه تقليدى نادرست از زبان هاى ديگر باشد. يكى از آفات زبان امروز، همين تقليد نابجا از زبان هاى ديگر در انتخاب كلمات است. مشخّص ترين وجه اين تقليد «گرتِه بَردارى» است. «گَرته» يعنى نمونه. در اصطلاح، گرته بردارى يعنى: «به كاربردن كلمه اى در زبان فارسى به تقليد و پيروى از كاربرد آن كلمه در زبان ديگر، بدون آن كه چنان كاربردى با مختصّات و ويژگى هاى فرهنگ و زبان ما سازگار باشد.» اين آفت در آغاز از «ترجمه» به زبان فارسى راه پيدا كرد. بعضى مترجمان به جاى آن كه بكوشند معادل هاى مناسبى براى كلمات يا اصطلاحات زبان هاى ديگر پيدا كنند، بى درنگ ترجمه تحت اللّفظى آن را به كار مى برند. گاهى اين معادل ها با فضاى زبان ما بيگانه است، امّا به دليل شيوعِ بيمارىِ «كاهلى و سهل انگارى» به زبان و قلم جامعه نيز سرايت مى كند. مثلاً بار اوّل، مترجمى كم توان با اين جمله برخورد مى كند: I count on you. اين مترجم در همان برخورد نخست، جمله مزبور را به اين شكل ترجمه مى كند: من روى تو حساب مى كنم. اين جمله از لحاظ ترجمه تحت اللّفظى درست است، امّا آن مترجم نمى انديشد كه در زبان فارسى،