درس گزينش در محور جانشيني و همنشيني

فصل دوم: زيبا بنويسيم درس بيست و چهارم:رواني و زلالي

درس بيست و چهارم روانى و زلالى تفكّر نوعى گفتوگوى پنهانى است كه به يارى كلمات در ذهن صورت مى پذيرد. از اين رو، هر چه دامنه دانش واژگانى نويسنده اى گسترده تر باشد، تسلّط او بر بيان افكار خويش بيش تر است. حتّى دو كلمه را نمى توان يافت كه مفهومى كاملا يكسان داشته باشند. همواره اختلافى ناچيز ميان دو واژه مترادف وجود دارد كه در گزينش واژه مطلوب تر دخيل است. نويسنده بايد در اين اختلاف ها دقّت ورزد و واژه اى را برگزيند كه قالبِ منظور و مُرادش باشد. گزينش در محور جانشينى و همنشينى نويسندگان گوناگون براى بيان يك معنى واحد، تعبيرهاى گوناگون دارند. هر كدام از اين تعبيرها از نظر شدّت احساس و عاطفه و تأثير و درجه وضوح و خفاى معنى و نيز قدرت بيان⁽¹⁹⁸⁾ با تعبير ديگر تفاوت دارد. مثلا براى بازگو كردن مرگ يك فرد، مى توان اين تعبيرها را به كار بُرد كه هر كدام نشان دهنده جنبه اى از نگرش نويسنده به اين موضوع است: عاميانه: فلانى تمام كرد. صوفيانه: خرقه تهى كرد. متألّهانه: به ملكوت اعلا پيوست.