يك.مَطلَع
بررسي بافتار نوشته
درس شانزدهم پيكره نوشته(1) سومين اصل كه براى درست نوشتن بايد لحاظ شود، رعايت نظم درونى نوشته و حفظ ارتباط اجزاى آن با يكديگر است. در اين جا از «ارتباط منطقى بين اجزاى درونى و تار و پود نوشته» را بافتارناميده ايم. بدون چنين نظمى، نوشته سامان نمى يابد و زيبا جلوه نمى كند. حتّى بعضى صاحب نظرانِ «زيبايى شناسى»، معتقدند كه زيبايى همان تناسب و نظم در ابعاد و اجزاى نوشته است.
بررسى بافتار نوشته معمولا هر نوشته را مى توان در سه بخش اصلى سامان داد:
مَطْلَع، متن، مَقْطَع. يك. مَطْلَع مطلع، سرآغاز نوشته است كه مى توان آن را با نامى دلخواه همچون
درآمد و
مقدّمه ناميد و گاه نيز براى آن نامى ننهاد، بلكه آن را تنها در بند(=پاراگراف) يا بندهاى آغازين آورد. «حُسن مطلع» يا «خوب آغازى» از ويژگى هاى نوشته استوار است و سبب مى شود كه خواننده به سوى آن جلب گردد. از اين رو، برگزيدن بند اوّل، به ويژه جمله اوّل، يكى از گام هاى مهمّ نگارش است. براى برداشتن اين گام، نويسنده بايد طرحى دقيق و صحيح براى نوشته خود پى ريخته باشد و جمله آغازين را دقيقاً در پيوند با همان طرح برگزيند. بايد كوشيد در گزينش اين جمله از هر گونه تكرار و ابتذال و تقليد پرهيز شود. مثلا آوردن چنين جمله هايى در آغاز نوشته كاملا ملالت آور است:
