درس چهلم:سبك ها و مكتب هاي ادبي
درس چهلم سَبْك ها و مكتب هاى ادبى عمده ترين عامل تغيير سبك، جهان بينى و نگرش اعتقادى و نيز تحوّلات سياسى و اجتماعى است. مثلا هنگامى كه غزنويان از سلجوقيان شكست خوردند و فرهنگ خراسان به مركز ايران رسيد، سبك نظم و نثر فارسى عوض شد. همواره بين سبك دو دوره، يك دوره سبكى ميانه وجود دارد كه بخشى از ويژگى هاى سبك پيشين و سبك پَسين را شامل است. اين دوره دست كم نيم سَده طول مى كشد. در ادبيّات، سبك روشى است كه شاعر يا نويسنده براى بيان موضوع خود برمى گزيند. شاعر يا نويسنده به واسطه سبك، در تمام مراحل از انتخاب موضوع گرفته تا نوع كلمات، لحن، و سياق تأليف عناصر گوناگون، تأثير خود را برجا مى نهد. سبك هاى شعر فارسى بدين شرح است:
1. سبك خراسانى يا تركستانى كه از نيمه قرن چهارم هجرى آغاز شد و تا نيمه قرن ششم رسيد.
2. سبك عراقى كه از قرن هفتم آغاز شد و تا اواخر قرن دهم ادامه يافت.
3. سبك هندى كه از قرن دهم به بعد رواج يافت و مؤسّس آن عبدالرّحمان جامى بود. سبك هاى نثر فارسى را نيز بر حَسَب زمان به شش دوره تقسيم كرده اند، به اين شرح:
1. سبك دوره سامانى: نثر اين دوره ساده و موجز و بى صنعت و مُرسَل بوده و تعداد لغات فارسى بر عربى فزونى داشته است.
2. سبك دوره غزنوى و اوايل سلجوقى: نثر عربى بر نثر فارسى اثر كرد; جمله ها طولانى شدند; و لغات عربى رو به فزونى گذاردند.
