تخفيف قلبى هرگاه در كلمهاى همزه ساكن بعد از همزه متحرك قرار گيرد همزه ساكن را به حرف مد تبديل مىكنند مانند اءمن آمن اءمر اومر اءمان ايمان ولى اگر همزه ساكن بعد از حرف متحركى غير از همزه قرار گيرد تبديل آن به حرف مد جايز است نه واجب مانند راس راس شؤم شوم ذئب ذيب و در بعضى كلمات ديگر نيز كه وضعيت فوق را ندارد تبديل همزه شنيده شده است مانند ائمه ايمه نبىء نبى برىء برى نبوءه نبوه مقروء مقرو .
تخفيف حذفى قاعده مشخصى ندارد و سماعى است مانند اؤخذ خذ اؤكل كلتغيير حرف عله را اعلال گويندو اعلال حرف عله بر سه قسم است سكون و قلب و حذف كه اعمال هر كدام طبق قواعد خاص و در شرايط معينى صورت مىگيرد تفصيل آن در فصل 12 بخش اول و مقدمه بخش دوم خواهد آمد
پرسش و تمرين1 نوع و بناء كلمات موزون زير را معين كنيد مرء فعل ثعلب فعلل سلسله فعلله سئم فعل قذاره فعاله اجاره فعاله براءه فعاله فرار فعال بئر فعل راى فعل قوى فعيل مائل فاعل جريان فعلان جارى فاعل قساوه فعاله فيض فعل فيضان فعلان فياض فعال مداد فعال ذر فعل سلام فعال سالم فاعل راهنمايى در حل اين تمرين و همچنين تمرين بعدى مىگوييم مرء ثلاثى مجرد مهموز ثعلب رباعى مجرد و همينطور...
2 -معتل مهموز مضاعف و سالم را در كلمات موزون زير معين كنيد طى فعل
