به خاطر آن ها بايد تعديلى در اثر خود پديد آوريم كدام هايند؟اين ملاحظات را نيز بايد در نگارش اثر مورد نظر قرار دهيم.
دو. براى نگارش چه بايد كرد؟يكم. خواندن و انديشيدن: هر نويسنده اى بايد هر روز صفحه اى به صفحات خوانده خويش بيفزايد و تا واپسين روزهاى زندگى، اين راه را ادامه دهد. اين كه چه بخوانيم، تابع آن است كه در كدام ساحت قلم مى زنيم و بيش تر به كدام سمت روى داريم. البتّه يك كار براى همه نويسندگان ضرورت دارد: خواندن آثارى كه ذوق ادبى را دامنه مى بخشند و زواياى ذهن انسان را از پرتو باريك انديشى و آفرينش صورت هاى زيبا روشن مى سازند. در اين ميان، آثار امروزى همانند رمان و شعر نو، در كنار آثار ارجمند كهن، بايد در فهرست مطالعه نويسنده جوان قرار گيرند.
دوم. نوشتن و نوشتن و نوشتن: فراموش نكنيد كه اگر نويسنده حتّى يك روز از قلم زدن دست كشد، ذائقه هنرى خود را به اندازه همان يك روز دچار افسردگى مى كند. نكته مهم اين است كه هرگز صرفاً منتظر سفارش كار نگارشى نباشيم. بخشى از زندگى هنرمند بايد وقف گرايش هاى والاى هنرى اش شود، حتّى اگر در لحظه، كسى مشتاق و خريدار اثرش نباشد. البتّه در اين باره، نبايد افراط كرد و در بند خيال واهى «هنر براى هنر» اسير شد. نويسنده بايد به نيازهاى اصيل جامعه خود عنايت ورزد و به قدر لزوم، آن نيازها را پاسخ دهد، به طورى كه نه صرفاً چشم به راه سفارش باشد و نه يك موجود عزلت گزيده وامانده در حصار خويش.
سوم. رعايت مراحل نگارش: (1) تفكّر: در اين مرحله، نويسنده در باره موضوع نوشته و زمينه هاى مرتبط با آن به تأمّل و بررسى مى پردازد. اين تأمّل، شامل يك حركت درونى و روحانى منظّم و عميق است. آغاز اين حركت، پى گيرى مسأله هايى است كه در ذهن محقّق طرح شده اند. نويسنده درباره اين مسأله ها به طرح سؤال هاى درونى مى پردازد و پاسخ هاى گوناگونى را براى آن ها فرض مى كند. سپس اين سؤال ها و پاسخ ها را در ذهن خود مى كاود و مجموعه اى از پيش فرض ها و زمينه هاى ذهنى را فراهم مى آورد. مثلاً نويسنده اى از خود مى پرسد: «چرا اسلام، در بُعد اجتماعى، چنان كه بايد، معرّفى نشده است؟»; «چرا عالمان بزرگ مسلمان، بيش تر درون گرا بوده اند؟»; «چرا امروز برخى روشنفكران مسلمان برآنند كه دين را از جنبه اجتماعى و دنيا گَردانى اش بپيرايند؟»; و... طرح مجموعه اين پرسش ها به ضميمه تأمّلات درباره پاسخ آن ها، فرايندى است كه گاه سال ها ذهن نويسنده و پژوهنده را به خود مشغول مى دارد و مسير مطالعات و كاوش هاى او را رقم مى زند. پيشنهاد ما اين است كه همواره خطوط اصلى اين تأمّلات در برگه هايى مرتّب ثبت شود و حتّى در
