تبیان، دستیار زندگی

از چه راهي مي توان بهترين برنامه زيستن را شناخت؟ و اما متن برنامه اي را که از راه تضمين شدهوحي ، شناخته مي شود همان ايدئولوژي ديني است که برخاسته از جهان بيني الهي مي باشد.

عقايد اصلي، لوازم و ملزومات و توابع وتفاصيلي دارد که مجموعا سيستم عقيدتي دين را تشکيل مي دهد و اختلاف در اينگونه اعتقادات ، موجب پيدايش اديان و فرقه ها و نحله هاي مذهبي مختلف شده است.چنانکه اختلاف در نبوت بعضي از انبياء الهي و تعيين کتاب آسماني معتبر، عامل اصلي اختلاف بين اديان يهودي و مسيحي و اسلام شده و اختلافات ديگري را در عقايد و اعمال، به دنبال آورده است که بعضا با اعتقادات اصلي سازگار نيست، مانند اعتقاد به تثليث مسيحي که با توحيد ، وفق نمي دهد هر چند مسيحيان درصدد توجيه آن برآمده اند.همچنين اختلاف در کيفيت تعيين جانشين پيامبر که بايد از طرف خدا، يا از طرف مردم تعيين شود عامل اصلي اختلاف در کيفيت بين شيعه و سني در اسلام شده است.

حاصل آنکه: توحيد و نبوت و معاد، اساسي ترين عقايد در همه اديان آسماني است ولي مي توان عقايد ديگري را که يا ازتحليل آنها بدست مي آيد، يا از توابع آنها مي باشد طبق اصطلاح خاصي جزء عقايد اصلي بحساب آورد، مثلا مي توان اعتقاد به وجود خدا را يک اصل، و اعتقاد به وحدت او را اصل دوم شمرد، يا اعتقاد به نبوت پيغمبرخاتم (ص) را اصل ديگري از اصول دين اسلام شمرد، چنانکه بعضي از دانشمندان شيعه «عدل» را يکي از عقايد فرعي توحيد است اصل مستقلي شمرده اند و «امامت» را که از توابع نبوت است اصل ديگري محسوب داشته اند. در حقيقت، استعمال واژه «اصل»در مورد اينگونه اعتقادات، تابع اصطلاح و قرارداد است و جاي بحث و مناقشه ندارد.

بنابراين، واژه «اصول دين» را مي توان به دو معناي عام وخاص بکاربرد: اصطلاح عام آن در برابر «فروع دين» و بخش احکام بکار مي رود و شامل همه عقايد معتبر مي شود، و اصطلاح خاص آن، به اساسي ترين عقايد، اختصاص مي يابد. نيز مي توان تعدادي از عقايد مشترک بين همه اديان آسماني مانند اصول سه گانه (توحيد، نبوت، معاد) را «اصول دين»-بطور مطلق- و آنها را با اضافه يک يا چند اصل ديگر «اصول دين خاص» و يا با اضافه کردن يک يا چند اعتقادي که مشخصات مذهب و فرقه خاصي است «اصول دين و مذهب» يا «اصول عقايد يک مذهب» بحساب آورد.