پس اين جمله نادرست است: پيامبرانى را كه خدا فرستاد، هاديان بشر بودند. اين اشتباه از اين جا ناشى شده كه اصل جمله مزبور چنين بوده است: پيامبرانى كه خدا
آن هارا فرستاد، هاديان بشر بودند. سپس مفعول جمله حذف شده، ولى حرف نشانه باقى مانده است. امّا بايد دقّت داشت كه وقتى «آن ها» (مفعولِ «فرستاد») حذف مى گردد، قاعدتاً حرف نشانه آن نيز حذف مى شود، نه آن كه جابه جا شود و پس از «پيامبرانى» بيايد. مى توان گفت كه هرگاه كلمه اى براى جمله پايه، نهاد باشد، «را» نمى پذيرد، هر چند مفهوماً براى جمله پيرو، مفعول باشد; امّا اگر براى جمله پايه، مفعول باشد، «را» مى پذيرد، اگرچه ظاهراً به جاى نهاد نشسته باشد. در جمله زير، «پيامبرانى» با اين كه در آغاز آمده، مفعول جمله پايه است; از اين رو«را» مى پذيرد:
پيامبرانىرا
مى شناسيم كه بر قوم خود نفرين كردند. به اين ترتيب، جمله زير نادرست است، زيرا «اخبارى» نهاد جمله پايه است:
اخبارىرا كه شيخ صدوق آورده است، گاه مرسل
هستند. و اين جمله درست است، زيرا «اخبارى» مفعولِ جمله پايه است:
اخبارى را كه شيخ صدوق آورده است، مى توان به چند دسته
تقسيم كرد. بر پايه آنچه گفته شد، مى توانيد دريابيد وجودِ «را» در سه جمله زير لازم است يا خير. البتّه زير هر جمله، پاسخ را نوشته ايم:
1.
ولايتى را كه رسول اكرم و امامان داشتند، بعد از غيبت، فقيه عادل نيز
دارد. توضيح: اين جمله صحيح است، زيرا «ولايتى» مفعول است براى فعلِ «دارد». امّا همين جمله اگر به شكل زير باشد، نادرست است; زيرا «ولايتى» مفعول براى هيچ فعلى نيست:
ولايتى راكه رسول اكرم و امامان داشتند، همواره برقرار
است.
2. شرط دانستنِ
عدالت رابراى رهبر، از ويژگى هاى تشيّع
است. توضيح: اين جمله غلط است و نياز به «را» ندارد; زيرا مصدر به عدالت اضافه شده است و «عدالت» مضافٌ اليه است نه مفعول تا به حرف نشانه نياز داشته باشد.
3. در نگرش ملّى گرايانه،
هر چه رامردم بپسندند و به آن رأى دهند، لازم الاجرا
است. توضيح: اين جمله نيز غلط است، زيرا «است» به مفعول نياز ندارد. فراموش نكنيد كه مفعولِ «بپسندند» عبارت است از «آن» كه حذف شده است [= هر چه مردم آن را بپسندند]. ولى جمله زير صحيح است:
