(5) فعل مضارع التزامى; موردِ تعهّد و التزام را بيان مى كند. (6) فعل ماضى مطلق; بار ديگر از عملى حكايت دارد كه تحقّق آن پايان يافته است. (7)و(8) فعل ماضى استمرارى; كارى را گزارش مى كند كه در زمانى خاص در گذشته استمرار و گسترش داشته است.
فعل هاى هَمْطِراز را متناسب بياوريم هرگاه يك جمله داراى چند فعلِ هَمْطِراز وهَمْرُتبه باشد، شرط است كه آن فعل ها از لحاظ زمان با يكديگر تناسب و سازگارى داشته باشند. از ضعف هاى جمله مركّب، ناسازگارى افعال آن است. در مثال زير، فعل يكم «مضارع» است و فعل دوم «ماضى نقلى»، با آن كه هر دو همطرازند: اين كتاب جامعه
نام داردو نزد امامان معصوم
بوده است. صحيح: اين كتاب جامعه
نام داشتهو نزد امامان معصوم
بوده است. مثال ديگر: شيخ احمد از حوزه درس... بهره مند
گشت و از آنان داراى اجازاتى نيز
هست. صحيح: شيخ احمد از حوزه درس... بهره مند
گشتو از آنان اجازاتى نيز
دريافت كرد. در مثال زير نيز بى تناسبى افعال چنان به آن لطمه زده كه فهمش را هم دشوار كرده است: در لحظه هايى، اومطلب را به صورتى
بيان خواهد كرد كه براى شما اعجاب آور و مطبوع
باشد و شوق و رغبتتان را به خواندن
برمى انگيزد. صحيح: او گاه مطلب را به صورتى بيان مى كند كه براى شما اعجاب آور و مطبوع باشد و شوق و رغبتتان را به خواندن برانگيزد.
فعل ها را كنار هم نياوريم تا جايى كه ممكن است، بايد كوشيد دو يا چند فعل اصلى كنار يكديگر قرار نگيرند. اگر چنين شود، نوشته هم زشت جلوه مى كند و هم از ارزش بلاغى آن كاسته مى شود. مثال:
