كه براى نشان دادن فعل مجهول به كار مى روند، هم جمله را زشت مى كنند و هم معمولاً كاربردشان غير منطقى است: * توسّطِ پيامبر اسلام، مسجد ضرار ويران شد. صحيح: پيامبر اسلام، مسجد ضرار را ويران كرد. * از جانبِ رئيس جمهورى اطّلاعيّه اى مهم صادر شد. صحيح: رئيس جمهورى اطّلاعيّه اى مهم صادر كرد.
نوع درست فعل را به كار بَريم از ويژگى هاى مهمّ نوشته شيوا، بهره گيرى از افعال به شكل درست است. نويسنده بايد همه گونه هاى زمانىِ افعال را كاملاً بشناسد و موارد اصلى و فرعى كاربرد هر يك را به خوبى بداند. مخصوصاً بايد با كاربُرد فعل هاى ماضى نقلى، ماضى بعيد، ماضى و مضارع التزامى، و فعل استمرارى آشنا بود. در مثال زير، عبارت «شك نيست» اقتضا مى كند كه فعل ماضى نقلى (ساخته اند) به كار رود و نه ماضى بعيد التزامى: شك نيست كه بعد از درگذشت او، بقعه معتبرى بر مزارش
ساخته بوده باشند. نيز در اين مثال، بايد در بخش شرطىِ جمله، از فعل مضارع التزامى (احرام نمايد) استفاده كرد و نه فعل ماضى مطلق: اگر بدون تعيين نيّت
احرام نمود، عملش باطل خواهد بود. اكنون براى تمرين بيش تر، قطعه اى كوتاه را مى آوريم كه در آن، از پنج نوع فعل به درستى استفاده شده است. كنار هر فعل عددى مى گذاريم و زير قطعه، دليل درستى هر فعل را مى نويسيم: بهمن نامه منظومه اى
است (1) به تقليد شاهنامه ى فردوسى در تاريخ سلاطين بهمنى دكن. اين منظومه تا زمانى كه آذرى در دكن
بود،(2) به دوران سلطنت احمدشاه
رسيده بود(3) و آذرى
تعهّد كرد(4) كه در بازگشت به خراسان، آن را به
اتمام رساند(5) و ظاهراً تا دورانِ شاهىِ علاءالدّين به نظم آن
ادامه داد(6) و آنچه
مى سرود(7) به دكن
مى فرستاد(8). (1) فعل ربطىِ حال; ارتباطى هميشگى را گزارش مى كند. (2) فعل ماضى مطلق; از گذشته اى كه تحقّق آن پايان پذيرفته خبر مى دهد. (3) فعل ماضى بعيد; از گذشته اى پيش از گذشته ديگر حكايت مى كند. (4) فعل ماضى مطلق; ديگر بار از گذشته پايان يافته خبر مى دهد.
