خوب نقد مى كنند، ولى خود سازنده آثار بصرى نيستند. با اين حال، بايد پذيرفت كه نقد كننده آفريننده، معمولاً صلاحيت بيش ترى براى نقد دارد. نقد كننده خوب، هر قدر هم كه به ارزشيابى و داورى خود اطمينان داشته باشد، هرگز نبايد فرد يا اثر نقد شده را به شيوه اى مستهجن و ركيك و دور از ادب نقد كند. مى توان به صريح ترين و تندترين شيوه ممكن سخن گفت، امّا هرگز هتّاكى نكرد. حتّى در انتقاد از شخصيّت يا آثار دشمنان فكرى و اعتقادى نيز بايد كاملا متين و باوقار قلم زد. لب گشودن به هتّاكى و بى حرمتى، نخست خود صاحب سخن را خوار و بى مايه جلوه مى دهد. در انديشه «داغ كردنِ تنور» نباشيد; به فرجام و تأثير كلام خويش بينديشيد. يكى از سزاوارترين نمونه هاى نقد عالمانه و مؤدّبانه را اكنون در عين عبارات دو استاد حكمت بنگريد كه در بحث ولايت فقيه، با همه تفاوت آرايى كه دارند، چگونه نقد بر ديدگاه هاى يكديگر را آغاز مى كنند: دوست محترم، حضرت آقاى آملى ـ زيد عمره و توفيقه ـ اين حواشى كه نوشته شد، يقيناً به نظر جناب عالى از مقبوليّت و رضايت مطلق برخوردار نيست; امّا در عين حال، بنده فقط به خاطر مراحم و محبّت هاى بى دريغ شما، اقدام به تذكّر اين نكات كردم و الاّ بنا ندارم به كسى جواب بگويم. واللّه المؤيّد إلى الصّواب مهدى حائرى يزدى حضور مبارك جناب آقاى دكتر مهدى حائرى يزدى ـ دامت بركاته ـ با تحيّت و دعا، حواشى مرقوم زيارت شد. از عنايت شما متشكّرم. مطالب مختصرى هم ارائه شد اميد است بيت رفيع مؤسّس حوزه علميّه قم همچنان از هر گزندى مصون بماند. علاقه مند شما جوادى آملى براى مطالعه نمونه اى موفّق و عالمانه از نقد معاصران، بنگريد به كتاب
بوسه بر خاك پى حيدر از استاد
على ابوالحسنى (منذر). در اين كتاب، آراى تنى چند از شاهنامه پژوهان معاصر، نقد شده است.
پنجم. مقاله تبليغاتى هدف اين نوع مقاله، برانگيختن انديشه و احساس جامعه درباره يك پديده سياسى، اجتماعى، فرهنگى، و... است. چنين مقاله اى بايد حتماً از واژه ها و تعبيرهاى نخ نما و كليشه اى دور باشد و بكوشد
