تبیان، دستیار زندگی

چون وحى در زمان حيات رسول خدا(ص) استمرار داشت، تمام قرآن در يك «مصحف » جمع آورى نشد; گرچه آن چه از آيات وحى شده بود در دل مسلمانان و نوشته هاى آنان موجود بود.... پس از آن كه خداوند، سراى آخرت را براى رسول خود اختيار نمود و وحى پايان يافت و ديگر اميدى به نزول دنباله آيات نبود، مسلمانان تصميم گرفتند قرآن را در مصحفى جامع ثبت نمايند و آيات قرآن را تحت نظارت هزاران نفر از حافظان قرآن و نوشته هايى كه نزد پيامبر و كاتبان وحى و ساير مسلمانان به صورت گروه آيات يا دسته هايى از آيه ها و سوره ها وجود داشت، جمع آورى نمودند.
آرى در اين جمع آورى، قرآن به ترتيب نزول جمع آورى نگشت و منسوخ آن بر ناسخ مقدم نگرديد ⁽⁷⁾ .
اين دليل را گروهى ديگر نيز ذكر نموده اند ⁽⁸⁾ .
سومين دليل بر جمع آورى قرآن پس از رحلت، روايات فراوانى از شيعه و سنى است كه بر جمع قرآن به دست على بن ابى طالب دلالت مى كند.
اگر قرآن به همين ترتيب فعلى در زمان رسول خدا(ص) جمع شده بود، پس چرا على بن ابى طالب(ع) اقدام به جمع آورى نمود؟ چرا پيامبر به على(ع) دستور جمع آورى قرآن پس از رحلت را صادر نمود؟ علامه بلاغى مى گويد: اين كه على(ع) پس از وفات پيامبر، جز براى نماز ردا بر دوش نگرفت تا قرآن را به همان ترتيب نزول و تقدم منسوخ آن بر ناسخ، جمع آورى نمايد امرى معلوم و روشن است ⁽⁹⁾ .
علامه طباطبائى، جمع على(ع) را از مسلمات روايات شيعه مى داند ⁽¹⁰⁾ .
دليل ديگر بر رد جمع آورى قرآن در دوره حيات پيامبر(ص) اختلاف موجود ميان دو مصحف جمع آورى شده توسط پيامبر و على بن ابى طالب است.
مدعيان جمع آورى مصحف در دوره پيامبر(ص) مى گويند: مصحف به همين ترتيب كنونى تنظيم گرديد.
اگر چنين است; چرا على بن ابى طالب(ع) قرآن را بر اساس ترتيب نزول (الاول فالاول) جمع نمود؟ آيا مى توان باور داشت كه قرآن جمع آورى شده بود، ولى على(ع) شيوه جمع آورى خود را بر آن چه پيامبر جمع نموده بود ترجيح داد!؟ از مصحف على(ع) كه بگذريم، بزرگانى ديگر از صحابه نيز هر يك مصحف مخصوصى براى خود تنظيم نمودند.
اين مصاحف - چنان كه خواهد آمد - گاه در چينش و تنظيم سوره ها، با يكديگر اختلاف دارند.
اين واقعيت نيز دليلى ديگر بر عدم جمع آورى مصحف در زمان پيامبر(ص) است.
علامه طباطبائى در بيانى قاطع در زمينه جمع آورى قرآن مى گويد: «تاليف قرآن و جمع آورى آن به صورت مصحف، قطعا پس از رحلت صورت گرفته است. »
⁽¹¹⁾ حال بايد ديد چه چيز موجب گشت تا خليفه اول به فكر جمع آورى قرآن بيفتد.