تبیان، دستیار زندگی

دوره نگارش قرآن پس از رحلت را از اهتمام شخصيتى چون على بن ابى طالب(ع) بدين كار، آغاز مى كنيم.
على(ع) كه بزرگ ترين شخصيت پس از پيامبر اكرم(ص) و در همه صحنه ها پيشتاز و پيشگام بود و از آغاز نزول وحى سايه به سايه در خدمت پيامبر(ص) كتابت وحى را نيز به طور مداوم بر عهده داشت، در واپسين روزهاى حيات پربركت رسول گرامى اسلام، از جانب آن حضرت مامور به جمع آورى قرآن گرديد.
ابن مسعود، كه خود صحابى بزرگ پيامبر بود، گفت: «احدى را چون على بن ابى طالب(ع) آشناتر به قراءت قرآن نديدم. » ⁽¹⁾
ابوبكر حضرمى از امام صادق(ع) روايت كرده است كه پيامبر به على(ع) فرمود: يا علي، القرآن خلف فراشي في المصحف والقراطيس، فخذوه واجمعوه ولاتضيعوه كما ضيعت اليهود التوراة; اى على! اين قرآن در كنار بستر من، ميان صحيفه ها و حرير و كاغذها قرار دارد، قرآن را جمع كنيد و آن را آن گونه كه يهوديان، تورات خود را از بين بردند، ضايع نكنيد ⁽²⁾ .
و اين گونه بود كه على بن ابى طالب پس از رحلت پيامبر(ص) مهم ترين وظيفه خويش را جمع آورى قرآن قرار داد.
پس از رحلت پيغمبر اكرم، على(ع) كه به نص قطعى و تصديق پيامبر اكرم(ص) از همه مردم به قرآن مجيد آشناتر بود، در خانه خود به انزوا پرداخته، قرآن مجيد را به ترتيب نزول در يك مصحف جمع فرمود و هنوز شش ماه از رحلت نگذشته بود كه فراغت يافت و مصحفى را كه نوشته بود به شترى بار كرده نزد مردم آورد و به آنان نشان داد ⁽³⁾ .
از ابن عباس در ذيل آيه لاتحرك به لسانك لتعجل به ان علينا جمعه وقرآنه نقل شده كه على بن ابى طالب پس از مرگ پيامبر(ص) قرآن را به مدت شش ماه جمع آورى نمود ⁽⁴⁾ .
ابن سيرين گفته است: على فرمود: «وقتى پيامبر رحلت كرد، سوگند خوردم كه ردايم را جز براى نماز جمعه بر دوش نگيرم تا آن كه قرآن را جمع نمايم. » ⁽⁵⁾
در خبرهاى ابورافع آمده است كه: على به خاطر توصيه پيامبر در زمينه جمع آورى قرآن، قرآن را در جامه اى پيچيد و به منزل خويش برد.
پس از آن كه پيامبر رحلت نمود، در خانه نشست و قرآن را، همان گونه كه خدا نازل كرده بود، تاليف نمود.
على به اين كار، آگاه بود ⁽⁶⁾ .
محمد بن سيرين از عكرمه نقل كرده است كه: پس از بيعت مردم با ابوبكر، على بن ابى طالب در خانه نشست.
به ابوبكر گزارش دادند كه او از بيعت با تو كراهت دارد; ابوبكر آن حضرت را خواست و به او گفت: از بيعت با من سر باز زدى؟ على(ع) فرمود: «نه به خدا سوگند، ديدم در كتاب خدا چيزهايى افزوده مى شود.
پس با خود گفتم كه جز براى نماز ردا بر دوش نگيرم، تا آن كه قرآن را جمع نمايم. »
ابوبكر گفت: چه كار شايسته اى! محمد بن سيرين مى گويد: از عكرمه پرسيدم آيا ديگران قرآن را به ترتيب نزول تاليف نمودند؟ وى پاسخ داد: «اگر جن و انس جمع گردند تا تاليفى مانند تاليف على ابن ابى طالب داشته باشند، توانايى آن را نخواهند داشت. » ⁽⁷⁾