تبیان، دستیار زندگی

اكنون با استفاده از جدول فوق ⁽²⁾ اين پرسش را مطرح مى كنيم: اختلاف در تعداد كلمات قرآن كريم از كجاست؟ زركشى و سيوطى اين اختلاف را ناشى از «حقيقت و مجاز» و «لفظ و رسم » كلمه مى دانند.
اما آيا ميدان تغييرات ⁽³⁾ مشهود براى تعداد كلمات قرآن (75666 - 83679) يعنى 8013 كلمه، چنان كه زركشى و سيوطى خاطر نشان كرده اند واقعا مى تواند معلول حقيقت و مجاز و لفظ و رسم باشد؟ آيا اين تفاوت صرفاً به سبب انتخاب (تعبير و تفسير) گوناگون واحد آمارى از طرف احصا كنندگان است ⁽⁴⁾ يا آن كه اصولا طريق شمارش كلمات، مثلا شمارش با دانه هاى جو و يا احتمالا تواتر نقل قول غيردقيق از شمارش هاى پيشينيان، موجب اين قبيل اختلافات شده است؟ براى تشريح اين سؤال، بد نيست ميدان تغييرات را بيشتر مورد بررسى قرار دهيم.
اگر اختلاف هايى نظير: شماره سوره - نام سوره - ميدان تغييرات 5 - المائده - 105 (كلمه) 17 - الاسراء - 51 21 - الانبياء - 70 را با توجه به تعداد زياد كلمات اين سوره ها بتوانيم ناشى از انتخاب (تميز و تعيين) واحد آمارى از طرف شمارش كنندگان بدانيم، آيا تفاوت هاى فاحشى را- از قبيل آنچه در زير مى آيد - مى توان به اين گونه عوامل مربوط دانست؟