تبیان، دستیار زندگی

در پاسخ به اين استدلال بايد گفت، اولا: آيات سه گانه فقط به زمان نزول قرآن دلالت دارند;اما محل نزول در اين آيات مشخص نگرديده است و اين مسأله كه مراد از اين نزول، همان نزول در غار حرا باشد، از هيچ يك از آيات فوق به دست نمى آيد.
ثانيا: ظاهرا آيات 185 بقره و اول سوره قدر، دلالت بر نزول همه قرآن در ماه رمضان و شبقدر دارند.
دلالت آيه سوم سوره دخان، بر نزول يكپارچه قرآن صريح تر و روشن تر است: حم ()والكتاب المبين انا انزلناه فى ليلة مباركة. ⁽¹¹⁾
در اين آيه، مرجع ضمير «انزلناه » «كتاب » استكه قرآن به آن سوگند خورده است و به روشنى دلالت دارد كه مجموعه آيات قرآن و كتابالهى مورد نظر است; در حالى كه در آغاز بعثت تنها پنج آيه از سوره علق نازل گشته است.
بنابراين نمى توان گفت اين آيات، ناظر به مسأله بعثت پيامبرند.
نويسنده كتاب ارزشمند التمهيد مشكل را به گونه اى ديگر حل نموده است.
وى مى گويد: براساس روايات اهل بيت بعثت در ماه رجب اتفاق افتاده، ولى نزول قرآن به عنوان كتابآسمانى و قانون جاودانه الهى پس از سه سال فاصله بر پيامبر نازل گشته است.
در اين سال هاپيامبر دعوت مخفيانه داشته كه روايات فراوانى در اين زمينه وجود دارد.
پس از گذشت سهسال از بعثت، آيات 94 و95 سوره حجر، نازل گرديد: فاصدع بما تؤمر واعرض عن المشركينانا كفيناك المستهزئين; پس آن چه را بدان مامورى آشكار كن و از مشركان روى برتاب كه ما [شر] ريشخندگران را از تو برطرف خواهيم كرد.
از اين زمان به بعد، نزول پيوسته قرآن آغاز گرديد.
از طرف ديگر رواياتى وجود دارد كه مدت نزول قرآن را بيست سال ذكر نموده است.
نتيجهمى گيريم كه آغاز نزول قرآن از آغاز بعثت، سه سال فاصله داشته و در شب قدر ماه رمضان بوده است. ⁽¹²⁾
آن چه از بيان فوق و ديگر مطالب التمهيد به دست مى آيد نكات زير است:
1. هيچ ارتباطى ميان مسأله بعثت و نزول قرآن وجود ندارد.
2. آيات اوليه سوره علق در آغاز بعثت، جنبه بشارت داشته به عنوان نزول به حساب نمى آيد.
3. آغاز نزول پيوسته قرآن به عنوان كتاب آسمانى از ماه رمضان و پس از سه سال از بعثت پيامبر بوده است.
4. مدت نزول قرآن بيست سال بوده است و روايات آن را تاييد مى كند.
5. مراد از نزول قرآن در ماه رمضان، آغاز نزول است; چرا كه مبدا تاريخ در وقايع مهمى كه امتداد زمانى دارند از همان آغاز، ثبت مى شود.
آن چه پايه و اساس استدلال نويسنده محترم است دو گروه از رواياتند:
1.روايات تاريخى كه مدت دعوت مخفيانه پيامبر را در مكه سه سال اول بعثت ذكر مى كنند، تا آن كه آيه «فاصدع بما تؤمر... » نازل مى شود.
2. رواياتى كه مدت نزول قرآن بر پيامبر را بيست سال گفته اند، نه 23 سال.
اما به نظريه التمهيد چند اشكال وارد است: