مقدمه

در بخش خداشناسي (1) دانستيم که اراده الهي اصالتا به خيرات و کمالات، تعلق مي گيرد و شرور  و نقايص، بالتبع مورد اراده الهي ، واقع مي شوند. طبعا در مورد انسان هم اراده اصلي الهي، بر تکامل وي و رسيدن به سعادت ابدي  و بهره مندي از نعمتهاي جاوداني، تعلق گرفته است و عذاب و بدبختي تبهکاران که در نتيجه سوء اختيار خودشان حاصل مي شود بالتبع مشمول اراده حکيمانه الهي مي گردد، و اگر ابتلاء به عذاب و شقاوت اخروي، لازمه سوء اختيار خود انسانها نبود رحمت واسعه الهي اقتضاء مي کرد که هيچ مخلوقي مبتلا به عذاب نشود. (2)

ولي همان رحمت فراگير الهي است که اقتضاي آفرينش انسان با ويژگي اختيار و انتخاب را داشته، و لازمه انتخاب هر يک از دو مسير ايمان و کفر، رسيدن به سرانجام نيک يا بد آن است با اين تفاوت که رسيدن به فرجام نيک، متعلق اراده اصلي، و سرانجام دردناک، متعلق اراده تبعي است و همين تفاوت، اقتضاء دارد که هم در تکوين و هم در تشريع، جانب خير، ترجيح داده شود يعني انسان تکوينا طوري آفريده شده که کارهاي خير آثار عميق تري در تکوين شخصيت او بگذارد و تشريعا به تکاليف سهل و آسان مکلف شود تا براي پيمودن ره

1. ر.ک: خداشناسي، درس يازدهم
2. در دعاهاي کميل مي خوانيم:

فباليقين افطع لولا ما حکمت به من تعذيب جاحديک و فضيت به من اخلاد معانديک لجعلت النار کلها بردا و سلاما و ماکانت لاحد فيها مقرا و لامقاما.