تبیان، دستیار زندگی

10- لما يقض :

هنوز انجام نداده است – انجام نداده – در اصل يقضي بوده است كه ياء آخر آن با آمدن لما به جزمي ساقط شده است اين فعل متعدي يك مفعولي است . برخي برآنند كه لما در اينجا به معناي لم است مثلا در كشاف و مجمع البيان لما يقض به لم يقض معنا شده است .

تركيب :

(قتل) فعل مجهول (الانسان) نائب فاعل و اين جمله دعايي (دعايي بر عليه = نفرين) استينافيه است و محلي از اعراب ندارد (ما) در اين ما دو احتمال وجود دارد :

1- استفهاميه

2- تعجبيه .
در صورت استفهاميه بودن ، ما در محل رفع است بنابر ابتدائيت و (اكفره) فعل و فاعل و مفعول جمله در محل رفع خبر براي مبتدا .
اما بنابر تعجبيه بودن ما در اينكه ماي تعجبي كدام قسم از اقسام ما شمرده مي شود سه احتمال وجود دارد :
1- ما نكره تامه باشد به معناي شيء در اين صورت در محل رفع است بنابر مبتدا بودن و جمله اكفره در محل رفع خبر براي مبتدا است.
2- ما نكره موصوفه (ناقصه) به معناي شيء در اين صورت نيز ما در محل رفع است بنابر مبتدا بودن و جمله اكفره در محل رفع صفت است براي ما و خبر ما محذوف است تقدير : شيء اكفره شيء عظيم .
3- ماي موصوله (معرفه ناقصه) و در محل رفع است بنابر مبتدا بودن و جمله اكفره صله موصولي است و محلي از اعراب ندارد و خبر مبتدا در اين صورت نيز محذوف است تقدير : الذي اكفره شيء عظيم .
در همه اين حالات ما اسميه است و جمله ما اكفره استيناف بياني است و محلي از اعراب ندارد و اين جمله به كوتاهترين صورت علت نفرين (قتل الانسان) را بيان