بيان براي هذا (الامين) صفت براي البلد (ل) لام جواب قسم (قد) حرف تحقيق (خلقنا الانسان) فعل و فاعل و مفعول (في احسن) جار و مجرور متعلق به عامل محذوف حال براي الانسان و احسن مضاف (تقويم) مضاف اليه و جمله لقد ... جواب قسم است و محلي از اعراب ندارد (ثم) حرف عطف (رددناه) فعل و فاعل و مفعول جمله عطف بر جمله جواب قسم است و محلي از اعراب ندارد (اسفل سافلين) مضاف و مضاف اليه منصوب به نزع الخافض است تقدير : الي اسفل سافلين يا اينكه حال است براي مفعول در رددناه و يا اينكه منصوب است بنابر ظرفيت به اين معنا كه در اصل صفت براي ظرف محذوف باشد كه با حذف شدن ظرف ، صفت آن به جاي آن قرار گرفته است تقدير : رددناه مكاناً اسفل سافلين . برخي نيز احتمال داده اند كه در اينجا دو مفعولي باشد و اسفل سافلين مفعول دوم آن باشد (ال) حرف استثنا (الذين) اسم موصول در محل نصب بنابر مستثنا بودن (آمنو) فعل و فاعل جمله صله موصول است و محلي از اعراب ندارد (و) حرف عطف (عملوا الصالحات) فعل و فاعل و مفعول جمله عطف بر جمله صله است و محلي از اعراب ندارد (ف) فاء شبه جواب (زيرا در موصول معناي شرط وجود دارد) با اينكه فاء استينافيه است (لهم) جار ومجرور متعلق به عامل محذوف ، خبر مقدم (اجر) مبتدا مؤخر (غير ممنون) مضاف و مضاف اليه صفت براي اجر و اين مبتداي نكره داراي دو مسوغ است :
1- صفتي كه براي آن آورده شده
2- تقديم خبري كه به صورت جار ومجرور است . جمله لهم اجر غير ممنون جلمه استينافيه بياني است و محلي از اعراب ندارد .
(ف) حرف استيناف يا فاء فصيحه (م) اسم استفهام در محل رفع مبتدا (يكذبك) فعل و فاعل و مفعول جمله در محل رفع خبر براي ما و جمله ما يكذبك بنابر اينكه فاء استينافيه باشد جمله اي است استينافي و محلي از اعراب ندارد و بنابراينكه فاء فصيحه باشد اين جمله جواب شرط محذوف است تقدير : ان علمت
هذا ايها الانسان فما يكذبك بنابر اين در محل جزم است (بعد) ظرفي است مبني بر ضم زيرا كه لفظاً قطع از اضافه شده است اما معناي مضاف اليه آن درنيت است تقدير : بعد هذه الدلائل بنابراين بعد در محل نصب و متعلق به يكذبك است (بالدين) جار و مجرور متعلق به يكذبك استفهام تقريري (ليس) فع ناقص و احكم در محل نصب خبر براي ليس (الحاكمين) مضاف اليه براي احكم و جمله أليس ... استينافيه است و محلي از اعراب ندارد
(پايان ترجمه ، تجزيه و تركيب)
(سوره التين)
(والحمد لله رب العالمين)
