مسلمانى معاد باور است . پس بيشتر ايرانيان معاد باورند . ساختار منطقى اين ضرب عبارت است از : برخى از الف ها ب اند . هر ب ج است . پس برخى از الف ها ج اند .
چهار . صغرى موجبه جزئى و كبرى سالبه كلّى باشد ؛ مانند برخى از كواكب ستاره اند . هيچ ستاره اى فاقد نور نيست . پس برخى از كواكب فاقد نور نيستند . ساختار منطقى اين ضرب عبارت است از : برخى از الف ها ب اند . هيچ ب ج نيست . پس برخى از الف ها ج نيستند .
از آن جا كه از شكل اوّل ، تمام قضاياى محصوره را مى توان استنتاج كرد . به اين شكل از قياس اقترانى ، شكل كامل و شكل فاضل نيز مى گويند .
شكل دوم . در اين شكل از قياس اقترانى حدّ اوسط در هر دو مقدّمه ، محمول واقع شده است . انتاج اين شكل بر خلاف شكل اوّل بديهى نيست و نيازمند اثبات است . ضروب منتج شكل دوم را بايد با استفاده از شكل اوّل - كه انتاج در آن بديهى است - اثبات كرد . قياس اقترانى شكل دوم داراى دو شرط است : 1 . اختلاف دو مقدّمه در كيف (سلب و ايجاب) ؛ 2 . كلّيت كبرى .
بنابراين ، بر اساس ضوابط عمومى قياس و شرايط اختصاصى مذكور از ميان ضرب هاى شانزده گانه ، حالت هاى منتج اين شكل عبارت است از :
يك . صغرى موجبه كلّى و كبرى سالبه كلى باشد ؛ مانند هر كاتوليكى مسيحى است . هيچ مسلمانى مسيحى نيست . پس هيچ كاتوليكى مسلمان نيست . ساختار صورى اين ضرب عبارت است از : هر الف ب است . هيچ ج ب نيست . پس هيچ الف ج نيست .
دو . صغرى موجبه جزئى و كبرى سالبه كلى باشد ؛ مانند بعضى از انسان ها عادلند . هيچ ظالمى عادل نيست . پس برخى از انسان ها ظالم نيستند . ساختار منطقى اين ضرب عبارت است از : برخى از الف ها ب اند . هيچ ج ب نيست . پس برخى از الف ها ج نيستند .
سه . صغرى سالبه كلّى و كبرى موجبه كلّى باشد ؛ مانند هيچ انسانى خونخوار نيست . هر گرگى خونخوار است . پس هيچ انسانى گرگ نيست . ساختار صورى اين ضرب عبارت است از : هيچ الف ب نيست . هر ج ب است . پس هيچ الف ج نيست .
چهار . صغرى سالبه جزئى و كبرى موجبه كلى باشد ؛ مانند برخى از حيوانات زيبا نيستند . هر آهويى زيبا است . پس برخى از حيوانات آهو نيستند . ساختار منطقى اين ضرب
