تبیان، دستیار زندگی

در عصر امام سجاد(عليه السلام) مرد ياوه گويى بود كه مردم را با حركات خنده آور خود، مى خنداند، و مردم او را به عنوان يك «دلقك» مى شناختند.

روزى از كنار امام سجّاد(عليه السلام) رد شد و گفت: «اين مرد مرا خسته كرده است، هر كارى مى كنم نمى خندد». و براى اينكه بتواند حضرت را بخنداند، عباى آن حضرت را از دوشش برداشت و فرار كرد. حضرت به او اعتنايى نكرد. ديگران او را دنبال كردند و عبا را از او گرفتند و به حضور امام(عليه السلام)آوردند. امام(عليه السلام) فرمود: «او چه كسى بود؟» گفتند: «مردى دلقك و ياوه سراست كه مردم مدينه را با كارهاى خود مى خنداند». امام(عليه السلام) فرمود: «به او بگوييد: اِنَّ لِلّهِ يَوماً يَخْسِرُ فيهِ الْمُبْطِلُون».⁽¹⁾

2 . جرأت وجسارت پيدا كردن مردم:

اثر سوء ديگر مزاح زياد كه نتيجه امر قبلى است، اين است كه مردم بر انسان جرى مى شوند، از اين رو امام صادق(عليه السلام) فرمود: «لا تُمازِح فَيُجتَرأُ عليك».⁽²⁾

3.عدوات و دشمني :

شوخي زياد و بي مورد ، موجب كينه و عداوت مي شود . امير المومنين علي (ع) فرمود: «المزاح يورث الضغائن».⁽³⁾ ؛ «دع المزاح؛ فانه لقاح الضغينه».⁽⁴⁾ «لكلّ شىء بذر و بذر العداوة المزاح».⁽⁵⁾

د . تناسب سنّى، جنسى و رعايت جهات شرعى.

مثلا مرد نامحرم نبايد با زن نامحرم شوخى كند. «ابوبصير» مى گويد: در كوفه، به يكى از بانوان، درس قرآن مى آموختم. روزى با او شوخى كردم. پس از آن خدمت امام باقر(عليه السلام) رسيدم، آن حضرت فرمود: «اين چه سخنى بود كه به آن زن گفتى؟». من از شدت شرم صورتم را با دستم پوشاندم. امام(عليه السلام) فرمود: «لا تعودَّن إليها».⁽⁶⁾

1 . بحار الأنوارج 46، ص 68 ، باب 5 ، ح 39.

2 . وسائل الشيعةج 12، ص 118، ح 15815.

3 . تحف العقولص 86 .

4 . شرح غرر الحكمج 4، ص 18.

5 . شرح غرر الحكمج 5 ، ص 24.

6 . بحار الأنوارج 46، ص 258، باب 16، ح 59 .