اقسام جمله از لحاظ پيام(=وجوه جمله)
2. ذوق ادبى:
از اين جنبه، مكان قيد به همان شكل كه در جمله مزبور آمده مناسب ترين است.
3. سَبْك نوشته:
اگر نوشته از نوع مقالات و مطالب علمى باشد و رنگ خاصّ ادبى نداشته باشد، مكان قيد به همين شكل مناسب است. ولى اگر چينش غير مستقيم و سَبْك شكسته و نزديك به گويش و نگارش محاوره اى مُراد باشد، مكان قيد تغيير مى يابد. مثلاً آهنگ جمله زير با نوشته اى از نوع اخير، مناسب تر است: در حيات رسول خدا، هجرت صورت گرفت، آن هم
چند بار.
4. تأكيد در نظر نويسنده:
از اين نظر، مكان قيد تابع مُراد نويسنده است. اگر تأكيد بر تعداد باشد، قيد مزبور در آغاز آن جمله مى آيد. اگر تأكيد بر تعداد به ضميمه رخ دادن عمل در دوران زندگى پيامبر گرامى باشد، قيد در همان مكان مى آيد كه نويسنده آورده است. اگر تأكيد بر هجرت باشد، قيد، بى درنگ پيش از فعل مى آيد.
اقسام جمله از لحاظ پيام (= وجوه جمله)يك. خبرى = جمله اى كه به يكى از صورت هاى اِخبارى يا التزامى و مثبت يا منفى، درباره تحقّق كار يا حالتى سخن مى گويد: دست راستش را بالا آورد كه ماه تابان بود. (صورتِ اِخبارى مثبت) شايد به خوابِ شيرين، فرهاد رفته باشد (صورت التزامى مثبت)
دو. پرسشى = جمله اى كه به وسيله آن، ظاهراً يا حقيقتاً درباره اَمرى پرسش شود: اى استاد! تو كدام گُل بودى كه رايحه ات به هر بار بوييدن خوش تر مى شد؟(پرسش حقيقى) جمله هايى كه فقط ظاهر پرسشى دارند و در حقيقت پرسشى نيستند، معمولاً حالت اِنكارى دارند (استفهامِ انكارى); آن هم انكارى كه آميخته با نوعى اعتراض است: هَلْ تَسْتَوِى الظُّلُماتُ وَالنُّورُ؟ آيا تاريكى ها ونور يكسان هستند؟ در «استفهامِ اِنكارى»، سؤال كننده در جستوجوى جواب نيست، بلكه تنها مى خواهد مخاطب را به تأمّل برانگيزد.
