مكتب هاي ادبي

نثر داستانى نيز خود اقسامى دارد: نمايشنامه، قصّه، اسطوره، افسانه، داستان كوتاه، داستان بلند، رُمان⁽¹⁾ يا نووِل⁽²⁾، لطيفه، روايت، حكايت، تمثيل، و حكايت حيوانات.     مكتب هاى ادبى مكتب هاى ادبى در مغرب زمين بنا به تحوّلات اعتقادى، اجتماعى، و سياسى، گوناگونى ها و تطوّرات بسيار يافته اند. از آن جا كه آشنايى با اين مكاتب، بر كار و راه ما اثر مى گذارد، مكاتب عمده ادبى را به كوتاهى مطالعه مى كنيم.

يك. مكتب كلاسى سيسم (= كلاسيك) مكتب كلاسى سيسم از قرن هفدهم در فرانسه آغاز گشت. البتّه مَهد اصلى اين مكتب، ايتاليا بوده است. مكتب مزبور در آلمان در اواخر قرن هفدهم ظهور كرد و در ايتاليا در قرن هجدهم به شكل يك مكتب تمام عيار تجلّى نمود. راسين، موليِر، لافونتَن، لابروير، بوسوئه، مادام دولافايت، روترو، و گلدونى از پيروان اين مكتب بوده اند. اصول اين مكتب را شاعرى فرانسوى به نام بُوالو تدوين نمود. برخى از اين اصول عبارتند از: پيروى از عقل، تقليد از طبيعت، توجّه به طبيعت، نشان دادن حقيقت، توجّه به زيبايى و خوشايندى و وضوح اثر ادبى، نزاكت ادبى.

دو. مكتب عصر فلسفى يا روشنگرى اين مكتب محصول تحوّلات اعتقادى و اجتماعى قرن هجدهم فرانسه است. در اين قرن، نويسندگان فيلسوف مشرب، همچون مُنتِسكيو و وُلتِر، افكار خود را در جامه انتقاد از اشرافيّت و هواخواهى از برابرى و آزادى، وارد ادبيّات كردند. به اين ترتيب، ادبيّات تحت تأثير فلسفه، به مرحله اى پاى نهاد كه پُلى بود ميان مكتب كلاسى سيسم و مكتب احساس گرايى (= رُمانتيسم). مهم ترين چهره اين مكتب ولتر است.

سه. مكتب پيش از احساس گرايى اين مكتب مقدّمه اى بود براى ظهور احساس گرايى (= رمانتيسم). در اين مكتب، انتقاد از فلسفه و عقل بروز يافت و مسائل عاطفى و احساسى به ادبيّات راه پيدا كرد. كلوپستك در آلمان، گِسنِر در سويس، و ژان ژاك روسو در فرانسه از چهره هاى ممتاز اين مكتب بودند.

1. حرف ميم در كلمه «رمان» مشدّد نيست.

2. در برخى از كتب، «نوول» با داستان كوتاه يكى دانسته شده است. اين اشتباهى است كه بايد از آن پرهيز كرد. از اقسامى ديگر نيز مى توان سخن گفت. ليكن از آن جا كه هدف ما در اين كتاب، صرفاً ارائه تصويرى از اقاليم قلم است، هم ذكر اقسام ديگر و هم شرح اقسام مذكور را به مجالى ديگر وامى نهيم.

3. بنگريد به: خسرو فرشيد ورد: درباره ادبيّات ونقد ادبى، ج1، امير كبير، دوم، 1373، ص 79.