درس سي و هشتم:آشنايي با زبان شناسي
درس سى و هشتم آشنايى با زبان شناسى چندى است كه در كتب و نيز مُباحثات ادبى، به دانش زبان شناسى و اهمّيّتِ يافته هاى آن در مطالعات ادبى اشاره و گاه چنين وانمود مى شود كه با گسترش دانش زبان شناسى، ديگر نبايد به سراغ مطالعات ادبى به شيوه سنّتى رفت. آشنايى با دانش زبان شناسى سبب مى شود كه هم دانشجوى ادب پژوه در مطالعات ادبى بيش تر توفيق يابد و از رهاوردهاى آن دانش كمك گيرد; و هم دانسته شود كه با توسعه و رونق يافتن زبان شناسى، راه بر ادبيّات سنّتى بسته نمى شود; بلكه اين دو دانش بايد دوشادوشِ يكديگر حركت كنند و به هم بهره رسانند. البتّه كتاب حاضر عهده دار مطالعات ادبى است و در آن، مجال پرداختن به مباحث زبان شناسى نيست; ليكن براى دستيابى به دو بهره مذكور، مقدّمات زبان شناسى را در اين درس ذكر مى كنيم; به اين اميد كه دانش پژوهان را براى برداشتن گام هاى بعد در اين مسير برانگيزد.
تعريف زبان شناسى: زبان شناسى يعنى بررسىِ علمىِ زبان. اين علم در وهله نخست به زبان در مفهوم عامّ آن مى نگرد. البتّه هيچ زبان شناسى مدّعى دانستن همه زبان ها نيست; زيرا شمار زبان هاى مختلف جهان را تا 5000 برآورد كرده اند. تفاوت زبان شناسى با علوم ديگرى كه به زبان مى پردازند، اين است كه زبان شناسى زبان را براى توضيح خودِ زبان بررسى مى كند، ولى آن علوم زبان را براى توضيح چيز ديگرى به كار مى گيرند. زبان شناسى علمى است داراى اصول و قواعد و روش هاى مبتنى بر مشاهده و تجربه و استقرا، بر اساس ملاك هاى صورى و عينى. قطعيّت علمى بسيارى از دستاوردهاى زبان شناسى در روزگار ما، آن را به مرز «علوم دقيق» نزديك كرده است. حتّى برخى از شاخه هاى علوم انسانى مانند روان شناسى، جامعه شناسى، و هنر شناسى، روش ها و اصطلاحات اين علم را اقتباس كرده اند.
ارتباط: از زمان تشكيل جوامع، مهم ترين امر زندگى اجتماعى بشر ايجاد رابطه با همنوعانش بوده
