اقسام ويرايش
مفهوم ويرايش
مفهوم ويرايش در مفهوم كلّى، ويرايش عبارت است از تعيين سياست نشر آثار مكتوب، برقرارى رابطه با پديدآورندگان آثار، بررسى دقيق آثار ارائه شده و پذيرش آن ها پس از احراز صلاحيّت، و آماده ساختن آثار براى چاپ و نشر. ليكن در عمل، معمولا اين وظايف عرصه هاى تخصّصى يافته اند و بيش تر ويراستاران جنبه هاى خاصّى از اين وظيفه كلّى را عهده دار مى شوند. به اين ترتيب، اقسامى براى ويرايش پديد آمده است.
اقسام ويرايش يك. ويرايش سياست سازانه: تعيين سياست ها و خطوط اصلى نشر آثار فرهنگى، خواه از لحاظ كمّى و خواه از جنبه كيفى.
دو. ويرايش اساسى يا پردامنه: تعيين سياست پديدآورى يك اثر معيّن و همكارى با پديدآورنده(ها) در جريان آفرينش آن اثر.
سه. ويرايش ادبى يا
صورى يا
فنّى و يا
مكانيكى: انجام دادن اصلاحات در متنى كه به ويراستار سپرده اند. معمولا همين قسم از ويرايش، در ميان ويراستاران ما معمول است. بعداً دامنه همين نوع ويرايش را تبيين مى كنيم.
چهار. ويرايش محتوايى يا
ويژه: بررسى متن از لحاظ محتوايى و اصلاح موارد علمى مربوط به هر زمينه. ويراستار محتوايى، خود، در زمينه علمى مربوط داراى تخصّص است. به همين لحاظ، ويرايش محتوايى به زير شاخه هايى مانند هنرى، فلسفى، و دينى تقسيم مى شود.
پنج. ويرايش جامع: اين قسم از ويرايش، همه چهار قسم پيشگفته را شامل مى شود. معمولا در نهادهاى فرهنگى، هر يك از اين وظايف به فردى معيّن سپرده مى شود و يك انسان فرهيخته كارآزموده كه خود در هر يك از اين عرصه ها صاحب نظر و مجرّب است، بر كار آن ويراستاران نظارت مى كند. چنين كسى را
سرويراستار(1) مى نامند. گاه نيز در مجموعه هاى مفصّل پژوهشى، هر
ويراستار(2) داراى يك يا چند
ويراستيار(3) است كه در شاخه هاى خاص او را يارى مى دهند. dir=ltrخوب است در همين جا معناى يك اصطلاح را نيز توضيح دهيم. گاه مى بينيد كه يك اثر مثلا داراى اين عنوان است: ويراست دوم، چاپ پنجم. ويراست، چنان كه برخى مى پندارند، به معناى چاپ چندم يك اثر نيست. ويراست
(4) يعنى آن كه اثرى مورد تجديد نظر كلّى قرار گيرد و اصلاحات اساسى بپذيرد.
