مراحل اصلي ترجمه
از اين رو، جمله مزبور را فقط به شكل مفهومى بايد ترجمه كرد، يعنى : او چپ چپ نگاهم كرد. از ميان سه گونه ترجمه بالا، معمولاً بايد از ترجمه كلمه به كلمه پرهيز كرد. همچنين در بيش تر متون و جمله ها، بايد از نوع دوم يعنى ترجمه جمله به جمله استفاده كرد. تنها در موارد خاص كه انتقال مفهوم مستلزم تصرّف در موادّ جمله است، بايد از نوع سوم يعنى ترجمه مفهومى بهره بُرد. پس عمده كار مترجم توانا، ترجمه جمله به جمله است و افراط در ترجمه آزاد سبب مى شود كه مترجم از اصلِ مهمّ «امانتدارى در ترجمه» عدول ورزد. اكنون در سه نمونه از آيات قرآن كريم، نقش و تأثير ترجمه را ملاحظه كنيد. آيا ترجمه «كلمه به كلمه» (= ك) در انتقال مفهوم آيه به فارسى زبانان مناسب تر است يا ترجمه جمله به جمله (= ج)؟ كدام زيباتر است؟ كدام با فضاى زبان مقصد (= فارسى) سازگارتر است:
اِعْمَلوا آلَ داودَ شُكراً.(سبأ/13) ك: انجام دهيد اى خاندان داوود شكر را. ج: اى خاندان داوود! شكرگزار باشيد.
وَيَقُولُون مَتى هَذا الوَعدُ إن كُنْتُمْ صادِقين.(سبأ/29) ك: و گويند چه هنگام است اين وعده اگر هستيد راستگويان. ج: و مى گويند: «اگر راست مى گوييد، اين وعده چه وقت است؟»
والّذينَ يَسعون فى آياتنا مُعاجِزين اولئك فى العَذابِ مُحضَرون.(سبأ/38) ك: و آنان كه مى كوشند در آيت هاى ما به عجزآرندگان آنانند در عذاب احضارشدگان. ج: و كسانى كه در [ابطال] آيات ما مى كوشند كه [ما را به خيال خود] درمانده كنند، آنانند كه در عذاب احضار مى شوند.
مراحل اصلى ترجمه با توجّه به توضيحات گذشته، مى توان گفت كه كار ترجمه داراى پنج مرحله است. اين پنج مرحله بايد به ترتيب و دقّت پشت سر نهاده شوند تا كار ترجمه به درستى صورت پذيرد; هر چند كه براى مترجمان حرفه اى اين مراحل در هم آميخته و غير قابل انتزاع هستند.
يك. تحليل دستورى براى ترجمه، بايد ابتدا به تحليل دستورى متن مبدأ پرداخت. مثلاً تا ندانيم كه يك جمله ساده است يا مركّب، پايه است يا پيرو، و... هرگز نمى توانيم تصويرى روشن از متن به دست آوريم. در يك جمله
