فصل دوم: عناوين قرآن
مفسران و قرآنپژوهان در شماره و تعداد نامهاى قرآن اختلاف نظر فراوانى دارند.
ابوالفتوح رازى در تفسيرش 43 نام براى قرآن ذكر نموده است
(1) .
زركشى به نقل از قاضى ابوالمعالى، معروف به شيذله، 55 اسم برشمرده
(2) و بعضى ديگر، شمار اسامى قرآن را به هشتاد رسانيدهاند
(3) .
بسيارى از عناوينى را كه اين بزرگان در شمار اسامى قرآن آوردهاند، در قرآن بهصورت وصف قرآن به كار رفتهاند و نه اسم.
عدم تفكيك ميان اسامى و اوصاف قرآن كريم از يك سو، و تفاوت برداشتها و سليقهها در گزينش نامها از سوى ديگر مىتوانند دليلى بر اختلاف آرا در اين زمينه باشند.
جالب است بدانيم كه بعضى عقيده دارند براى قرآن، نامى غير از قرآن وجود ندارد
(4) .
مناسبتر آن است كه عناوين قرآن را در دو قسمت، اسامى و اوصاف بيان نماييم:
الف) اسامى قرآن
از ميان عناوين قرآن، به طور مسلم چهار عنوان به صورت اسم در قرآن به كار رفته است، كه به ترتيب اهميت و كثرت، عبارتند از: 1. قرآن: بل هو قرآن مجيد.
(5) (6) (7) (8) (9) و تنها عنوان قرآن،
(10) به صورت اسم خاص براى اين كتاب آسمانى مطرح است.
ب) اوصاف قرآن
گفتيم اختلاف سليقهها و برداشتها، موجب اختلاف در شماره عناوين و اوصاف قرآن گشتهاند.
ما در اين قسمت، عناوينى را كه مستقيما به صورت وصف براى نامهاى «قرآن»، «كتاب» و «ذكر» به كار رفتهاند، يادآور مىشويم: 1. مجيد: ق والقرآن المجيد;
(11) قاف، سوگند به قرآن باشكوه.
2. كريم: انه لقرآن كريم;
(12) كه اين [پيام] قطعا قرآنى است ارجمند.
3. حكيم: يس () والقرآن الحكيم;
(13) يس [ياسين] سوگند به قرآن حكمت آموز.
4. عظيم: ولقد آتيناك سبعا من المثانى والقرآن العظيم;
(14) و به راستى، به تو سبعالمثانى [ سوره فاتحه] و قرآن بزرگ را عطا كرديم.
5. عزيز: وانه لكتاب عزيز لاياتيه الباطل...;
(15) و به راستى كه آن كتابى ارجمند است.
باطل به سويش نمىآيد.
6. مبارك: هذا ذكر مبارك;
(16) اين [كتاب] پندى خجسته است.
7. مبين: تلك آيات الكتاب وقرآن مبين;
(17) اين است آيات كتاب [آسمانى] و قرآن روشنگر.