سوره حجرات [49]
اين سوره در «مدينه » نازل شده و 18 آيه دارد.
محتواى سوره
در ايـن سـوره مـسـائل بسيار مهمى در ارتباط با شخص پيامبر و جامعه اسلامى نسبت به يكديگر مطرح شده است .
بخشهاى مختلف اين سوره را اين گونه مى توان خلاصه كرد
بـخـش اول آيـات آغـاز سـوره است كه آداب برخورد با پيشواى بزرگ اسلام پيغمبراكرم (ص ), و اصولى را كه مسلمانان در محضر او بايد به كار بندند, بيان مى كند.
بخش دوم مشتمل بر يك سلسله اصول مهم «اخلاق اجتماعى » است .
بـخـش سـوم دسـتوراتى است كه مربوط به چگونگى مبارزه با اختلافات ودرگيريهايى است كه احيانا در ميان مسلمانان روى مى دهد.
بخش چهارم از معيار ارزش انسان در پيشگاه خدا و اهميت مساله تقواسخن مى گويد.
بـخـش پنجم روى اين مساله تاكيد دارد كه ايمان تنها به گفتار نيست بلكه بايدعلاوه بر اعتقاد قلبى , آثار آن در اعمال انسانى و در جهاد با اموال و نفوس آشكارگردد.
و بـالاخـره آخـريـن قسمت اين سوره از علم خداوند و آگاهى او از همه اسرارنهان عالم هستى و اعـمال انسانها سخن مى گويد كه در حقيقت به منزله ضامن اجراست براى تمام بخشهائى كه در اين سوره آمده است .
نـامگذارى اين سوره به سوره «حجرات » به تناسب آيه چهارم اين سوره است كه اين كلمه در آن به كار رفته و تفسير آن را به زودى خواهيم دانست .
فضيلت تلاوت سوره
در حـديثى از پيامبر گرامى اسلام (ص ) مى خوانيم «هركس سوره «حجرات »را بخواند به عدد تمام كسانى كه خدا را اطاعت يا عصيان كرده اند ده حسنه به اوداده مى شود»!
و در حـديـث ديگرى از امام صادق (ع ) آمده است «هركس سوره حجرات رادر هر شب يا هر روز بخواند از زائران محمد(ص ) خواهد بود».
بـديـهى است اين همه حسنات به عدد مطيعان و عاصيان در صورتى است كه اعمال هر يك ازاين دو را كه در آيات اين سوره منعكس است دقيقا در نظربگيرد, و در آن بينديشد, و مسير خود را بر اولى منطبق و از دومى جدا سازد.
به نام خداوند بخشنده بخشايشگر.
آيه ـ شان نزول در مورد نزول نخستين آيه اين سوره نقل شده كه يامبر(ص ) به هنگام حركت به سـوى «خـيبر» مى خواست كسى را به جاى خود در«مدينه » نصب كند, عمر شخص ديگرى را پيشنهاد كرد آيه نازل شد و دستور داد برخدا و پيامبر پيشى مگيريد.
تـفـسـيـرچنانكه در محتواى سوره اشاره كرديم دراين سوره يك رشته ازمباحث مهم اخلاقى و دسـتـورات انضباطى نازل شده كه آن را شايسته نام «سوره اخلاق » مى كند, در آغاز سوره به دو قسمت از اين دستورات اشاره شده است
نـخـست تقدم نيافتن بر خدا و پيامبر(ص ), و ديگرى در محضر پيامبر(ص )سر و صدا و قال و غوغا راه نينداختن .
1اى كسانى كه ايمان آورده ايد!چيزى را بر خدا ورسولش مقدم نشمريد (و پـيـشـى مـگـيريد) و تقواى الهى پيشه كنيد, كه خداوند شنواو داناست
يا ايها الذين آمنوا لا تقدموا بين يدى اللّه ورسوله واتقوا اللّه ان اللّه سميع عليم در مورد اول مى فرمايد«اى كسانى كه ايمان آورده ايد!چيزى را بر خدا ورسولش مقدم نشمريد (و پـيـشـى مـگـيريد) و تقواى الهى پيشه كنيد, كه خداوند شنواو داناست » (يا ايها الذين آمنوا لا تقدموا بين يدى اللّه ورسوله واتقوا اللّه ان اللّه سميع عليم ).
منظور از مقدم نداشتن چيزى در برابر خدا و پيامبر پيشى نگرفتن بر آنها دركارها, و ترك عجله و شتاب در مقابل دستور خدا و پيامبر(ص ) است .
آيـه ـ شان نزول گروهى از طايفه «بنى تميم » و اشراف آنها وارد مدينه شدند هنگامى كه داخل مسجد پيامبر(ص ) گشتند صدا را بلند كرده , از پشت حجره هائى كه منزلگاه پيامبر(ص ) بود فرياد زدند«يا محمد اخرج الينا; اى محمد!بيرون بيا».
اين سر و صداها و تعبيرات نامؤدبانه , پيامبر(ص ) را ناراحت ساخت هنگامى كه بيرون آمد گفتند آمده ايم تا با تو مفاخره كنيم !اجازه ده تا «شاعر» و«خطيب » ما افتخارات قبيله «بنى تميم » را بازگو كند, پيامبر اجازه داد.
نخست خطيب آنها برخاست و از فضائل خيالى طائفه «بنى تميم » مطالب بسيارى گفت .
