کردن و کشتن مي کردند.(1) و از سوي ديگر ابزار تطميع را بکار مي گرفتند و مخصوصا با صرف اموال هنگفتي مردم را از پيروي انبياء باز مي داشتند.(2)

ه. خشونت وقتل و سرانجام با ديدن صبر و استقامت و صلابت و متانت انبياء عليهم السلام(3) و جديت وپايمردي پيروان راستينشان، و با نوميدي از تاثير تبليغات سوء و حربه هايي که بکار مي گرفتند اقدام به عملي کردن تهديداتشان مي کردند و دست به اعمال خشونت آميز مي زدند چنانکه بسياري از پيامبران خدا را به قتل رساندند(4) و جامعه انساني را از بزرگترين نعمتها و مواهب الهي و شايسته ترين مصلحان و رهبران اجتماعي،محروم ساختند.

برخي از سنتهاي الهي در تدبير جوامع

هر چند هدف الهي از بعثت انبياء عليهم السلام اين بود که مردم به شناختهاي لازم براي تحصيل سعادت دنيا وآخرتشان دست يابند و نارسايي عقل و تجاربشان بوسيله وحي، جبران شود وبه ديگر سخن: حجت بر ايشان تمام گردد.(5) اما خداي متعال از فرط رحمت خودش هنگام ظهور پيامبران،با تدبيرات حکيمانه اش زمينه هاي رواني خاصي براي پذيرفتن دعوت ايشان فراهم مي کرد تا کمکي براي حرکت تکاملي مردم باشد. وچون بزرگترين عامل کفر و روگرداني از خدا و پيامبران،احساس بي نيازي،(6) و غفلت از نيازمنديهاي فراگير و همه جانبه خلق بود پروردگار حکيم، شرايطي فراهم مي کرد که مردم،توجه به نيازمندي خودشان پيدا کنند و از مرکب غفلت و غرور و نخوت،فرود آيند و از اين روي،سختيها وگرفتاريهايي پيش مي آورد خواه ناخواه به ناتواني خودشان پي ببرند و روبسوي خدا آورند.(7)

اما اين عامل هم تاثير کلي و همگاني نداشت و بسياري از مردم، بويژه کساني که از امکانات مادي بيشتري برخوردار بودند وساليان درازي با ظلم و ستم بر ديگران، وسايل عيش

1.ر.ک:سوره ابراهيم-آيه13،سوره هود-آيه91،سوره مريم-آيه46،سوره يس-آيه18وسوره غافر-آيه26.
2.ر.ک:انفال-36.
3.ر.ک:سوره ابراهيم-آيه12.
4.ر.ک:سوره بقره-آيات61،67،91،و سوره آل عمران-آيات 21،112،182،و سوره مائده –آيه70،و سوره نساء-آيه155.
5.ر.ک: سوره نساء-آيه 65،و سوره طه-آيه134.
6.ر.ک: سوره علق-آيه6.
7.ر.ک:سوره انعام-آيه42،وسوره اعراف-آيه94.