مفهوم قضا و قدر

واژه « قدر» به معناي اندازه، و «تقدير» به معناي سنجش و اندازه گيري و چيزي را با اندازه معيني ساختن است. و واژه«قضاء»به معناي يکسره کردن و به انجام رساندن و داوري کردن (که آن هم نوعي به انجام رساندن اعتباري است) استعمال مي شود. و گاهي اين دوواژه به صورت مترادف و به معناي«سرنوشت»بکارمي رود.

منظور از تقدير الهي اينست که خداي متعال براي هر پديده اي اندازه و حدود کمي وکيفي و زماني و مکاني خاصي قرار داده است که تحت تاثير علل و عوامل تدريجي، تحقق مي يابد. و منظور از قضاء اهي اينست که پس از فراهم شدن مقدمات و اسباب و شرايط يک پديده، آنرا به مرحله نهايي و حتمي مي رساند.

طبق اين دو تفسير، مرحله تقدير، قبل از مرحله قضاء و داراي مراتب است و شامل مقدمات بعيد و متوسط و قريب مي شود و با نغيير بعضي از اسباب و شرايط، تغيير مي يابد، مثلا سير تدريجي جنين از نطفه و علقه و مضغه تا حد يک جنين کامل، مراحل مختلف تقدير آنست که شامل مشخصات زماني و مکاني نيز مي شود، و سقوط آن در يکي از مراحل، تغييري در تقدير آن بشمار مي رود. ولي مرحله قضاء، دفعي و مربوط به فراهم شد همه اسباب و شرايط، و نيز حتمي و غير قابل تغيير است«

اذا قضي امرا فاما يقول له کن