مقاله اُولى
آدابى كه در تمام عبادات ضرور است

فصل اوّل: [ عبوديت ]

يكى از آداب قلبيّه در عبادات و وظايف باطنيّه سالك طريق آخرت، توجّه به عزّ ربوبيّت و ذلّ عبوديت است؛ و آن يكى از منازل مهمّه سالك است، كه قوّت سلوك هر كس به مقدار قوّت اين نظر است، بلكه كمال و نقص انسانيّت تابع كمال و نقص اين امر است. هر چه نظر اَنانيّت و خود بينى و خودخواهى در انسان غالب باشد، از كمال انسانيّت دور و از مقام قرب ربوبيّت مهجور است. حجاب خودبينى و خودپرستى از جميع حجب ضخيمتر و ظلمانيتر است، و خرق اين حجاب از تمام حجب مشكلتر و خرق همه حجب را مقدّمه است؛ تا انسان را نظر به خويشتن و كمال و جمالِ متوهّم خود است، از جمال مطلق و كمال صرفْ محجوب و مهجور است. اوّل شرط سلوك الى الله خروجِ از اين منزل است، بلكه ميزان در رياضت حق و باطل همين است. پس هر سالك كه با قدم انانيّت و خودبينى و در حجاب خودخواهى طىّ منزل سلوك كند، رياضتش باطل و سلوكش الى الله نيست، بلكه الى النفس است: «مادر بتها بت نفس شماست»(60).
كسى كه با قدم عبوديّت سير كند و داغ ذلّت بندگى را در ناصيه خود گذارد، وصول به عزّ ربوبيّت پيدا كند. طريق وصول به حقايق ربوبيّتْ سير در مدارج عبوديّت است.