است: توكل بر خدا، و تفويض امر به خدا، و رضا به قضاء خدا، و تسليم براى امر خدا (سُبحانَه و تعالى )»(616). كسى كه داراى اين اركان چهارگانه نباشد ايمان ندارد.

فصل سوم: تسليم از جنود عقل و ضد آن از جنودِ جهل است

اَنانيّت و خودبينى، برخلاف فطرة الله است؛ زيرا فطرتْ مخمور بر خداخواهى و خدابينى، و متنفّر از غير خدا و تبعيّت غير اوست. و چون فطرت به حالت اصليه خود باشد، و محتجب به احتجابات طبيعت نشده باشد، خودسرى و خود رأيى در امور نكند، و صبغه نفسانيّه به خرج ندهد، و به واسطه سلامتِ فطرتْ تسليمِ حق شود، و مَثَل قلبش مَثَل آينه اى گردد كه جانب نورانى آن به طرف حق باشد كه آنچه از عالم غيب وارد بر آن شود بى كم و كاست و بى تصرّفْ در آن نقش بندد، و تسليم واردات غيبيه چنان شود كه خود را بكلّى از دست دهد.
پس معلوم شد كه تسليم از فطريات مخموره و از جنود عقل و رحمان است؛ چنانكه ضدّ آن: شكّ به معنى عامّ - كه شامل جحود و تكذيب و انكار هم شود - از جنود جهل و برخلاف فطرت مخموره، و به واسطه احتجاب فطرت است به حجابهاى طبيعت و اَنانيّت و خودرأيى و خودسرى و خودخواهى كه همه آنها برخلاف فطرت الهيه است.
در اينجا مناسب است كه اين اوراق را نورانى كنيم به ذكر يك حديث از اهل بيت وحى و عصمت:
عَنْ سُفْيانَ بْنِ عُيَيْنَةَ قالَ: «سَألْتُهُ - أي الصادق عليه السلام عَنْ قَوْلِ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ : «إلَّا مَنْ أتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيْمٍ»(617)»؟ قالَ: «القَلْبُ السَّلِيْمُ الَّذي يَلْقى رَبَّهُ وَ لَيْسَ فِيْهِ أحَدٌ سِواهُ. قالَ: وَ كُلُّ قَلْبٍ فِيْهِ شِرْكٌ أوْ شَكٌ، فَهُوَ ساقِطٌ. وَ إنَّما أرادَ بِالزُّهْدِ فِي الدُّنْيا لِيُفْرغَ قُلُوبَهُمْ لِلآخِرَةِ».(618)
قلب سليم آن قلبى است كه در آن غير خدا نباشد، و از شك و شرك خالص باشد. اعراض از دنيا - كه مورد سفارش بليغ اولياء خدا است - براى آن است كه قلوب از دنيا فارغ شوند و