اگر به اين فشارها و زحمت و ذلّت و عذابهاى برزخى و قبرى رفع كدورتهاى نفسانى شد و اجانب و غرائب فطرت زايل شد در قيامت به سعادت رسد، و در ظلّ عنايات شافعان عليهم السلام به مقام كريم موعود خود رسد. اگر خداى نخواسته ريشه اخلاق فاسده و ظلمات و كدورتهاى نفسانيّه بكلّى زايل نشد، در اهوال و عذابهاى روز قيامت و مواقف پنجاه گانه(340) آن واقع شود، و در تحت فشارها و عذابهاى بيشترى واقع گردد، تا بلكه امر به عذاب سخت جهنم منتهى نشود. اگر در اين مواقف هولناك نيز نور فطرت غلبه نكرد، كار منتهى به جهنم شود؛ چنانكه گفته اند: «آخِرُ الدَّواءِ الْكَىّ»(341).

مقصد ششم:

رضا و ضد آن: سخط

فصل اوّل: [ مقصود از رضا و سخط]

رضا عبارت است از: خشنودى بنده از حق (تعالى شأنه) و اراده او و مقدّرات او. پس چنين بنده اى آنچه از حق تعالى بيند و آنچه از ذات مقدّسش نسبت به او صادر شود، به نظر خشنودى و رضايت به او نظر كند، و از حق تعالى و افعال او راضى و خشنود مى باشد، و او غير او و آنچه به او متعلق است متنفّر و ساخط باشد.
اما صاحب فطرت محجوبه، چون كمال را در امور ديگر تشخيص داده، رضايت و خشنودى و فرح و دلبستگى او به آن مأمور است و به اندازه احتجاب از حق از حق تعالى و افعال او ساخط و غير راضى است. و چون محبوبش، دنيا و آمال نفسانيه داثره است، اگر خللى به آنها وارد شود، به حسب جبلّت و فطرت، از آن كس كه اين خلل را وارد كرده سخطناك و به او بدبين شود، گرچه به زبان نياورد.
شيخ بزرگوار ما، جناب عارف بالله، شيخ محمد على شاه آبادى (ادام الله ظلّه على رؤوس مريديه) مى فرمود:
مَحَبّت زياد به دنيا سبب آن شود كه در وقت خروج از دنيا كه انسان ديد به عيان كه حق