نائب فاعل
هر دو جايز است، مثل: طَلَعَ الشَّمْسُ، طَلَعَتِ الشَّمسُ.
ج: اگر فاعل ضمير متّصلي باشد که مرجع آن اسمِ مؤنّث است فعلْ مؤنّث آورده مي شود، مثل: الشَّمسُ طَلَعَتْ، هندٌ قامَتْ.
نايب فاعل
مفعولي که بجاي فاعل قرار گيرد نايب فاعل نام دارد و اين در صورتي است که فاعل حذف شده و فعل، بصورت مجهول به مفعول نسبت داده شود، مانند: نُصِرَ زيدٌ.
احکام ذکر شده براي فاعل در مورد نايب فاعل نيز جريان دارد.
پرسش و تمرين
الف: به پرسشهاي زير پاسخ دهيد.
1ـ معمولهاي فعل را نام ببريد.
2ـ فاعل را تعريف کرده و ضماير فاعلي را ذکر کنيد.
3ـ احکام مربوط به فعل و فاعل را بيان کنيد.
4ـ نايب فاعل را تعريف کنيد.
ب ـ ترکيب کنيد.
1ـ هعَلَيها وَ عَلي الفُلْکِ تُحْمَلُونَه(المؤمنون/22).