10. آداب شوخي
گر چه «مزاح و شوخى» در جاى خود مطلوب و پسنديده است، امّا شرايط و آداب و بايدها و نبايدهايى دارد تا در سايه آن، ارزش و احترام انسانها محفوظ بماند. اگر اين حدود و شرايط، رعايت نشود، شوخى پيامدهاى نامطلوبى دارد. در اينجا به گوشه اى از اين آداب اشاره مى شود:
الف. شوخى بايد بحق و منطقى باشد
. شوخى به معناى بى ادبى، حرف لغو و بيهوده، سخن بيجا و نيش دار نيست بلكه شوخى و مزاحى كه باعث آبروريزى يا فاش شدن اسرار ديگران شود، گناه است. پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)فرمود:
«اِنّى لاَمْزح وَ لا اَقُولُ اِلاّ حَقّاً».(1)
در محضر رسول خدا(صلى الله عليه وآله) گروهى نشسته بودند.< مردى از اصحاب برخاست تا بيرون رود، ولى فراموش كرد كفشهاى خود را ببرد. چون به در رسيد متوجه شد و بازگشت تا كفشهاى خود را بردارد، ولى يكى از اصحاب كفشهاى او را مخفى كرد. مرد بازگشت و گفت: كفشهاى من كجاست؟ گفتند: ما كفشهاى تو را نديديم. حضرت متوجّه آنان شد و فرمود: چرا مؤمنى را مى ترسانيد؟ عرض كردند: شوخى مى كنيم. حضرت دو يا سه بار سخن خود را تكرار فرمود:
«فكيف بروعة المؤمن!»(2)
يكى از ياران اميرالمؤمنين على(عليه السلام) از ايشان پرسيد: شخصى با گروهى نشسته است. بين آنان سخنانى گفته مى شود و آنان با هم مزاح و شوخى مى كنند و مى خندند آيا اشكالى دارد؟ امام فرمود:
لا بأس ما لم يكن، فظننتُ أنّه عنى الفحش، ثمّ قال: إنّ رسول الله(صلى الله عليه وآله) كان يأتيه الأعرابي فيهدي اليه الهدية، ثم يقول مكانه: أعطنا ثمن هديتنا، فيضحك رسول الله(صلى الله عليه وآله وسلم)وكان اذا اغتم يقول: ما فعل الأَعرابي ليته أتانا.(3)
بنابراين، بسيارى از شوخيهاى مرسوم بين مردم كه با توهين و مسخره كردن يكديگر
