غمهاى گرفتاران را سبكتر مى سازد.
در خاتمه بايد به يك نكته توجه نمود كه از آداب اجتماعى گوش دادن، رعايت اذن است. اگر كسانى با هم سخن مى گويند و مايل نيستند ديگرى سخنانشان را بشنود، نبايد گوش دهد. يا بايد از محل سخن گفتن آنان بيرون رفت، يا خود را به كارى ديگر مشغول ساخت كه حرفهايشان به گوش نرسد. حداقل آنكه بى توجه بود، نه حساس براى گوش دادن و پى بردن به محتواى سخن آنان. در اين باره، فرقى نمى كند كه سخن گفتنشان حضورى باشد، يا تلفنى.
امام صادق(عليه السلام) فرمود:
«... و المستمع من قوم و هم له كارِهونَ، يُصَبُّ فى اُذُنَيْهِ الآنُك وهو الأسرب».(1) پس «استراق سمع»، از آداب ناپسند اجتماعى است كه گاهى مفاسد و پيامدهاى تلخى به دنبال دارد.
5 . آداب انتقاد
صلاح و اصلاح فرد و جامعه در سايه انتقاد سالم و سازنده است. انتقاد سازنده داراى آداب و شرايطى است:
1 . انتقاد با نيت خيرخواهى و به قصد اصلاح و ارشاد انجام شود. نقد نبايد برخاسته از حسد و غرضورزى باشد.
2 . لحن انتقاد كننده مشفقانه باشد.
3 . انتقاد در خلوت و بدون آبرو ريزى انجام شود. اميرالمؤمنين على(عليه السلام) فرمود:
«نُصحُك بين الْمَلاَ تقْريعٌ»(2) و عن الامام العسكرى(عليه السلام) : «مَنْ وعَظَ أخاه سرّاً فقد زانَهُ و مَنْ وعظه علانيةً فقد شانه».
(3)
4 . فقط از رفتار و كار خطا انتقاد شود.
5 . انتقاد بدون توهين و تحريك عصبى انجام شود.
