6.سوال مفيد باشد. علي عليه السلام فرمود :"سل عما لا بد لك من علمه و لا تعذر في جهله".⁽¹⁾ از حضرت مهدى(عليه السلام)نقل شده است: «فَأغْلقُوا اَبوابَ السُّؤال عمّا لايَعنيكُم».⁽²⁾ بنابراين، بايد از سؤالات بى جا و بى مورد اجتناب نمود.

7 . نحوه پرسيدن خود هنرى است كه اگر بدرستى انجام گيرد جوابش نامناسب نخواهد بود. چه بسا افرادى كه صحيح نمى پرسند و در نتيجه جواب مناسب هم نمى شنوند. از حضرت فاطمه(عليها السلام) نقل شده است: «حُسن المسألة نصف العلم».⁽³⁾

8 . يكى از آداب سؤال توجه به جواب است. سليم بن قيس از اميرالمؤمنين على(عليه السلام)پرسشى كرد، حضرت فرمود: «قَد سَأَلْتَ فَافْهَم الجواب».⁽⁴⁾

ب) آداب جواب

1 . سؤال شونده بايد به سؤال توجه كافى كند تا بتواند پاسخ مناسبى بدهد.

2. اگر جواب سوالي را نمي داند بايد بگويد نمي دانم . پيامبر (ص) به اباذر فرمود : «اذا سئلت عن علم لا تعلمه فقل : لا اعلم».⁽⁵⁾ وقتي از شيخ انصاري چيزي مي پرسيدند كه نمي دانست با صداى بلند مى فرمود: «ندانم، ندانم، ندانم».⁽⁶⁾ با اينكه او در دانش سرآمد روزگار بود. از مرحوم علاّمه طباطبايى(رحمه الله) سؤالى كردند، ايشان فرمود: «اگر بگويم نمى دانم اشكال دارد؟». گفتند: خير آقا. فرمودند: «نمى دانم».

3 . هر سؤالى را نبايد پاسخ گفت، مثل سؤال مريض از نوع بيمارى خطرناك خود كه پزشك نبايد به او جواب صحيح بدهد. ابن عباس گويد: «مَنْ أفتى الناس فى كُلِّ ما يسألونه فهو مجنون».⁽⁷⁾

1. شرح غرر الحكم ج4، ص136.

2 . بحار الأنوارج 52 ، ص 92، باب 20، ح7.

3 . بحار الأنوارج 77، ص 160، باب 7، ح 159.

4 . بحار الأنوارج 2، ص 228 ـ 229، باب 29، ح 13.

5 . مكارم الأخلاق ج 2، ص 364، ح 2661.

6 . سيماى فرزانگان ص 312.

7 . منية المريد284.