د) فشارهاى روزمره زندگى كاستى مى پذيرد.

راز موفقيت بسيارى از افراد موفق، استفاده بهينه و كارآمد از لحظات و فرصتهاى بسيار محدود زندگى است.

ج) اظهار فضل

يكى از رفتارهاى ناروا كه از آفتهاى علم محسوب مى شود اظهار فضل در برابر ديگران به شكلهاى گوناگون است همچون:

ـ سؤال كردن از ديگران به منظور امتحان و خودنمايى;

ـ در هرجا به هر بهانه اى دانش خود را به رخ ديگران كشيدن;

ـ در مجلسى كه دانسته او طرح مى شود به اطرافيان فهماندن كه اين مطلب را من مطالعه كرده يا قبلا شنيده بودم، در حالى كه بسيارى از بزرگان مطالب زيادى مى دانند اما كوچكترين ادعايى ندارند. يكى از روحانيون حج مى گفت: «در كاروان حج بنده، استاد حسن زاده آملى (دامت بركاته) شركت داشت و با اينكه مراتب فضل و دانش او بر كسى پوشيده نبود، اما همچون ساير حجاج در مجالسى كه برگزار مى شد شركت مى فرمود و كاملا گوش مى داد، همچون درخت پربارى كه سر به زير دارد».اين ديگ ز خامى است كه در جوش و خروش است

چون پخته شد و لذّت دم ديد خموش است

3 . غنيمت شمردن عمر

محدث بزرگ سيد نعمت الله جزايرى(رحمه الله) مى گويد:

ما در روشنايى ماه كتاب مى خوانديم و من كتابهاى كافيه و شافيه و الفيه ابن مالك را حفظ مى كردم و شبهايى كه روشنايى ماه نبود كتابهايى را كه حفظ كرده بودم از حفظ تكرار مى كردم. در تابستان گاهى تا اذان صبح مطالعه مى كردم و بعد از اذان مختصرى مى خوابيدم. آنگاه تا ظهر به تدريس مى پرداختم.⁽¹⁾

1 . انوار نعمانيهج 4، ص 306، به نقل از گوهر وقتص 155.