روحانیت و توجه جدی به مقوله تبلیغ

گفتارهایی از مقام معظم رهبری در باب روحانیت و توجه جدی به مقوله تبلیغ

مسأله تبلیغ، یکى از مسائل اساسى در حیات اجتماعى است و مخصوص یک دوره نیست. تبلیغ که از آن در قرآن به «بلاغ»، «بیان»، «تبیین» و از این قبیل تعبیر شده است، یکى از وظایف مقدّس، وظیفه انبیا، وظیفه علما، وظیفه متفکّران و دانایان و مصلحان است. تبلیغ، یعنى رساندن. رساندنِ چه؟ رساندنِ آن حقایقى به اذهان و دلهاى مخاطبان که بدون آن، دچار خسارت خواهند شد. این است که ارزش تبلیغ را بالا مى‏برد. تبلیغ، یک جنبه انسانى دارد. تبلیغى که اسلام به آن امر مى‏کند و علماى اسلام و روحانیت شیعه، در طول تاریخ به آن پایبند بوده‏اند، وظیفه‏اى است که هم جنبه الهى دارد - «لتبینّنه للنّاس و لاتکتمونه» - هم جنبه انسانى دارد؛ چون دستگیرى از دلها و ذهنها و انسانهایى است. در ذیل نکاتی را که مقام معظم رهبری در فرمایشات خویش داشته اند به طور خلاصه تقدیم می گردد:

لزوم ورود به عرصه های نوین تبلیغ

مطهری هیچگاه در استفاده از ذخیره گرانبهای علمی خود سستی نکرد بگونه ای که امروز هم فضای فکری جامعه مرهون افکار و نیازمند آثار و اندیشه های اوست اما حوزه های علمیه نباید در شهید مطهری متوقف بمانند چرا که بسیاری از نظریات و شبهات پس از حیات آن استاد عالیقدر مطرح شده است که باید به آنها پاسخ داد. (12/10/1384)

برخورد کارشناسانه با شبهات جوانان

مقام معظم رهبرى بر نقش علماى اسلام در زمینه تحکیم مبانى حکومت دینى تأکید کردند و فرمودند: امروز باید با شبهات ذهنى جوانان برخوردى متفکرانه و کارشناسانه بشود، زیرا دشمن در صدد شبهه‏پراکنى است و در نقطه مقابل

کارشناسان دین و مبلغان اسلامى با بیان صحیح و منطق درست و محکم به تشریح افکار اسلامى و تبیین مواضع اسلامى بپردازند و این کار را به عنوان وظیفه‏اى بسیار مهم و خطیر در نظر بگیرند.

براى مجاهدت علیه دشمن، لازم است، کارشناسان دین و مبلغان اسلامى با بیان صحیح و منطق درست و محکم به تشریح افکار اسلامى و تبیین مواضع اسلامى بپردازند و این کار را به عنوان وظیفه‏اى بسیار مهم و خطیر در نظر بگیرند. (1378/10/23)

بایسته های تبلیغ و پاسخگویی

باید اساس کار تبلیغ ما باشد. اگر در دانشگاهها تبلیغ مى‏کنیم؛ اگر در نیروهاى مسلّح یا در قشرها و جوامع مختلف تبلیغ مى‏کنیم - در هرجا که با مخاطبین خودمان مواجه هستیم - اوّل باید بدانیم که آن سؤال و استفهامى که در ذهن جوان است، چیست.البته مواردى هم پیش مى‏آید که سؤال و استفهامى که در ذهن اوست، اهمیت کمى دارد و شما ترجیح مى‏دهید چیز مهمترى رابه او بگویید. البته باید همین‏طور عمل کنید؛ لیکن امروز که شبهات، سؤالها و استفهامهاى گوناگون را به فکر قشرهاى مختلف - على‏الخصوص جوانان - تزریق مى‏کنند، مبلّغ دین بایستى آن شبهه را، آن موج مخرّب و مفسد و مضرّ را بشناسد تا بداند که مى‏خواهد علاج چه دردى را بکند و کدام خلأ را مى‏خواهد پر کند. (2/2/1377)

روش های پاسخگویی و چالش های جهان معاصر

امروز روحانیت ما با دو گونه چالش مواجه است. شاید در بعضى از ادوار تاریخى هم همین‏طور بوده است؛ لیکن در اکثر ادوار تاریخى، روحانیت با یک چالش مواجه بود؛ آن چالش امروز هست، یک چالش دیگر هم وجود دارد. اشتغال و چالش

اشتغال و چالش اصلى روحانیت - که در ادوار مختلف، حوزه‏هاى علمیه و علماى ما با آن مواجه بودند - تبیین و تعلیم دین به معناى واسع کلمه بوده است؛

اصلى روحانیت - که در ادوار مختلف، حوزه‏هاى علمیه و علماى ما با آن مواجه بودند - تبیین و تعلیم دین به معناى واسع کلمه بوده است؛ یکى دیگر از آن ابعاد، رفع شبهات است. شبهات همیشه بوده، اما نوع شبهات متفاوت بوده است. در دوره‏هاى مختلف، علماى بزرگ ما را ملاحظه کنید؛ یکى از مسؤولیتهاى خودشان را این مى‏دانستند که با شبهات مقابله کنند. مقابله هم یا به نحو پیشگیرى است یا به نحو درمان. پیشگیرى، بهتر از درمان است. این‏که کلام را تعلیم مى‏دادند، فلسفه را تعلیم مى‏دادند و شخصیتى مثل علامه‏ى حلى - که فقیه عالیقدرى است - هم در کلام کتاب دارد، هم در فلسفه کتاب دارد، به‏خاطر این بود که با باور کردن عقلیت مخاطبانِ خودشان بتوانند از ورود یا جایگیر شدن شبهه‏ها در ذهن پیشگیرى کنند. مخاطب آنها - چه انسان معمولى یا طالب علم، یا شخص فرزانه و تحصیلکرده - در مقابل شبهه‏یى که به ذهن او مى‏رسید یا دیگرى به ذهن او وارد مى‏کرد، درنمى‏ماند. کار دیگر هم این بود که شبهه را درمان کنند؛ اگر شبهه‏یى پیش مى‏آمد، مجالس کلامى و بحث و پاسخ به سؤالات تشکیل دهند و کتاب

باید اساس کار تبلیغ ما باشد. اگر در دانشگاهها تبلیغ مى‏کنیم؛ اگر در نیروهاى مسلّح یا در قشرها و جوامع مختلف تبلیغ مى‏کنیم - در هرجا که با مخاطبین خودمان مواجه هستیم - اوّل باید بدانیم که آن سؤال و استفهامى که در ذهن جوان است، چیست.

بنویسند تا شبهه‏ها را برطرف کنند. براى این کار، فقه و فلسفه و کلام و تفسیر و علوم مقدماتى مى‏خواندند؛ از تاریخ مطلع مى‏شدند و بسیارى از علوم عصر خود را فرا مى‏گرفتند تا بتوانند دین را تبلیغ کنند؛ «لقد منّ اللَّه على المؤمنین اذ بعث فیهم رسولا من انفسهم یتلوا علیهم ایاته و یزکّیهم و یعلّمهم الکتاب والحکمة». یکى هم تزکیه است. تعلیم با تزکیه متفاوت است. اگرچه تعلیم چنانچه به شیوه‏ى صحیح و با متد درست انجام بگیرد، تزکیه را هم در خود دارد؛ اما تزکیه جریان مستقلى است.

شما امروز با این چالش مواجه‏اید و مسأله‏ى شما مهمتر و دشوارتر است از مسأله‏ى علامه‏ى حلى یا مسأله‏ى علامه‏ى مجلسى یا مسائل علماى بزرگى که در طول تاریخ بوده‏اند؛ با آنها قابل مقایسه نیست. امروز نشر افکار باطل نه فقط به وسیله‏ى ابزارهاى ارتباط جمعىِ فراوان - مثل رادیو، تلویزیون، اینترنت و انواع و اقسام روشهاى الکترونیکى - انجام مى‏گیرد، بلکه از شیوه‏هاى هنرى هم استفاده مى‏شود. امروز در دنیا پول خرج مى‏کنند و فیلمهاى گران‏قیمت مى‏سازند، براى این‏که غیرمستقیم فکرى را وارد ذهنها کنند یا فکرى را از ذهنها بیرون بیاورند. یکى از مهمترین نقاط آماج این کارها، افکار دینى و بخصوص افکار اسلامى است. البته بعد از برپا شدن جمهورى اسلامى، بخصوص افکار شیعه هم آماج همین چیزها قرار گرفت. (15/4/ 1383)