شيخ محمد تقي رازي نجفي اصفهاني
شيخ محمد تقي رازي نجفي اصفهاني در بين سال هاي (1187 ـ 1185 هـ . ق) در روستاي «ايوان كيف» در خانواده اي مذهبي فرزندي چشم به جهان گشود كه بعد ها منشأ بركات فراواني شد. پدر و مادر شيخ محمد تقي رازي نجفي اصفهاني، به دليل علاقه و محبتشان به امام نهم ـ عليه السلام ـ او را محمد تقي نام نهادند.هجرت شيخ محمد تقي در اوائل نوجواني به نجف اشرف و كربلاي معلا و كاظيمن گرچه جهت بهره گيري هرچه بيشتر و بهتر از محضر عالمان و بزرگان حوزه علميه آن شهرها بوده است، اما آن چه مهم تر و جلب توجه مي كند اين است كه آن مرحوم سفر به عتبات را به منظور برخورداري هر چه بيشتر از زيارت امامان ـ عليهم السلام ـ و كسب معنويت برگزيده بود. اين حقيقت را مي توان با حركت ديگري از آن شيخ در همين راستا صورت گرفته تأييد كرد و آن بازگشت ايشان در سال (1220 هـ . ق) به ايران است. وي در بازگشت به وطن بدون درنگ به زيارت امام هشتم حضرت علي بن موسي الرضا ـ عليه السلام ـ مي شتابد و مدت چهارده ماه در آن ديار توقف مي نمايد.او بعد اول به يزد و سپس به اصهان عزيمت مي كند.ايشان در ورود به اصفهان آنجا را وطن خود قرار داد و به امر تعليم و تربيت طلاب و غيره كرد و نيز به تأسسيس حوزه علميه پرداخت.شيخ محمد تقي رازي اصفهاني كه با نگارش كتاب هدايه المسترشدين، به صاحب هدايه معروف است، داراي تاليفات سودمند ديگري از قبيل شرح اسما، الحسني، حاشيه ي معالم و ... مي باشد.
پدر محمد تقي، محمد رحيم بيك «اهل ايوان كي» و از بزرگان ايل «استاجلو»و مادرش دختر الله وردي بيك فرزند مهدي قلي خان بيگدلي و خواهر زن آقا محمد علي كرمانشاهي (ارشد پسران آقا محمد باقر بهبهاني (متوفاي 1205 هـ . ق) است. حال محمد رحيم بيك از طرف حكومت وقت در «ايوان كيف» در رأس امور ديواني بود؛ اما در اواخر عمر از همه رياست ها اعراض كرده و در جوار عتبات عاليات در عراق ساكن گرديده و به عبادت قيام نموده است. حاج محمد رحيم بيك داراي چهار فرزند بوده است كه عبارتند از:
1. علامه محقق آقاي شيخ محمد تقي رازي نجفي اصفهاني صاحب (هدايه المسترشدين)
2. علامه محقق آقاي شيخ محمد حسين رازي اصفهاني (صاحب فصول)
3. همسر آقا احمد بهبهاني صاحب كتاب «مرآت الاحوال» و نوه وحيد بهبهاني.
4. همسر ملا محمد علي فرزند ملا شفيع خراساني تهراني.
حاج محمد رحيم بيك در سال (1217 هـ . ق) در نجف وفات يافته و در همان سرزمين در جوار اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ مدفون گرديد.
از زمان شروع به تحصيل شيخ و مكان آن و اساتيد اوليه شيخ محمد تقي رازي نجفي اصفهاني در مقدمات و سطوح اطلاعي دقيق در دست نيست. آن چه مسلم است او درس وحيد بهبهاني (متوفاي 1205 هـ . ق) را چند سال درك كرده است و در همه تراجم او را از شاگردان وحيد مي نويسند. بنابر اين مي بايست تحصيل را از كودكي آغاز كرده باشد تا بتواند در سن حدود 15 سالگي يا كمي بيشتر به محضر درس (استاد كل) وحيد بهبهاني حاضر شود و چند سال نيز از درس او بهره مند گردد. شيخ محمد تقي در اوايل جواني به عتبات عاليات رفت و در كربلا از محضر درس استاد وحيد بهبهاني و همچنين از مجلس ديگر استادان بزرگ علم و فضيلت نيز بهره فراوان برد و سپس به نجف اشرف مشرف گرديد و از درس علامه بحر العلوم (متوفاي 1115 هـ . ق) استفاده نمود. شيخ متجاوز از دوازده سال يعني قبل از وفات وحيد بهبهاني تا پس از واقعه حمله وهابيان به كربلادر آن شهر ها نزد دانشوران فحل و مجتهدان بزرگ تحصيل نموده است.
از نام استادان دوره مقدمات و سطح مرحوم شيخ محمد تقي اطلاعي در دست نيست؛ فقط از زماني كه ايشان در درس خارج يا سطوح عاليه در اعتاب مقدسه حاضر مي شده خبرهاي مختصري وجود دارد. استادان اين دوره ايشان كه احتمالاً از قبل از سال (1200 هـ . ق) شروع مي شود و تا هنگام مهاجرت به ايران ختم مي شود عبارتند از:
1. وحيد بهبهاني (1205 ـ 1117 هـ . ق)
2. شيخ جعفر نجفي كاشف الغطاء
3. از ديگر استادان شيخ محمد تقي، سيد محسن اعرجي كاظميني
4. سيد مهدي بحر العلوم
5. مير سيد علي حائري كربلايي
6. سيد مصلح الدين مهدوي
7. علامه شيخ آقا بزرگ تهراني
شيخ محمد تقي رازي نجفي اصفهاني داماد شيخ جعفر كبير؛ صاحب «كشف الغطا» است. وي با يكي از دختران شيخ به نام نسمه خاتون (متوفاي حدود 1295 هـ . ق) ازدواج نموده است.
شيخ محمد تقي رازي نجفي اصفهاني پس از تكميل تحصيل و رسيدن به مقام اجتهاد و كسب اجازات از استادان خود، پس از سال (1216 هـ . ق) و واقعه حمله وهابيها به شهر مقدس كربلا و احتمال حمله به شهر نجف اشرف، به ايران مهاجرت نمود. سال مهاجرت ايشان به طور قطع معلوم نيست؛ اما به طور مسلم پس از سال (1216 هـ . ق) است و از روي احتمال پس از فوت پدر در سال (1217 هـ . ق) بوده است. شيخ در ابتداي ورود خود به ايران، جهت زيارت به مشهد مقدس روانه مي شود. شيخ آقا بزرگ تهراني در «الكرام البرره» در اين باره مي نويسد: «وقتي كه مرحوم شيخ محمد تقي اصفهاني صاحب حاشيه به مشهد رضا ـ عليه السلام ـ مشرف گرديد به منزل حاج ميرزا داود خراساني فرزند ميرزا مهدي اصفهاني (1190 ـ 1240 هـ . ق) وارد گرديده و آن مرحوم در بزرگداشت و اكرام ميهمان عزيز خود نهايت كوشش را نموده و بدهيهاي آن عالم بزرگوار را كه بالغ بر يك هزار تومان بوده است از مال خود پرداخت نموده و مدت چهارده ماه ايشان را نزد خود نگهداشته و در اين مدت، فقه و اصول را خدمت آن مرحوم تلمذ نموده است.»
شيخ محمد تقي رازي نجفي اصفهاني پس از چهارده ماه توقف در سرزمين مقدس رضوي آن شهر را ترك نمود و وارد يزد گرديد. وي در شهر يزد به تدريس فقه و اصول پرداخت. مدت توقف شيخ در يزد معلوم نيست. نواده ايشان حجه الاسلام شيخ هادي نجفي در اين باره مي نويسد: از قرائن چنين معلوم است كه شيخ بيش از يك سال در يزد مي ماند و پس از آن شايد به علت عدم مساعدت محيط و سختي معيشت، اين شهر را ترك نموده و به اصفهان مهاجرت مي نمايد. ورود ايشان به اصفهان احتمالا قبل از سال (1225 هـ . ق) بوده است. آن مرحوم در اصفهان ساكن گرديد و پس از او يگانه فرزندش شيخ محمد باقر مسجد شاهي كه عالمي جليل و محققي مدقق بود، چراغ دانش را كه او بر افروخته بود روشن و روشن تر نگاه داشت و به فرزندان عالم و برومند و مجتهد و خدمتگزار دين و مردم تحويل داد و آنان اين شمع فروزان را بحمدالله تاكنون كه متجاوز از يك قرن و نيم از ابتداي فروزش آن مي گذرد همچنان روشن و نوراني نگاه داشته اند. شيخ در ابتداي ورود خود به اصفهان، در محله «احمد آباد» ساكن شده و در مسجد «ايلچي» حوزه درس منعقد نمود و در آن مسجد اقامه جماعت مي نمود. طلاب اصفهان چون احاطه كامل و تحقيقات شيخ را در مباحث علمي خصوصا علم اصول شنيدند از گوشه و كنار به گرد او جمع شده و حوزه درس و بحث او يكي از حوزه هاي معتبر گرديد. مؤمنين و مقدسين نيز چون زهد و پارسايي او را مي بينند به جماعت او حاضر گرديده به تدريج چون مسجد ايلچي براي برپايي درس و اقامه نماز جماعت گنجايش نداشته اين مجالس به مسجد شاه (امام) تغيير مكان داد و اين عالم بزرگ در آن مسجد به تدريس و امامت جماعت مي پردازد.
علامه شيخ محمد تقي رازي نجفي اصفهاني در روز جمعه نيمه شوال سال (1248 هـ . ق) در سن حدود شصت سالگي در شهر اصفهان دعوت حق را لبيك گفت و به ديار باقي شتافت. محدث قمي مي نويسد: مرحوم حاجي محمد ابراهيم كلباسي (1261 ـ 1180 هـ . ق) بر او نماز گذارد. وي در تخت فولاد در بقعه وسط تكيه مادر شاهزادهنزديك قبر محقق خوانساري و قبر مرحوم آيه الله حاج سيد زين العابدين موسوي خوانساري پدر بزرگوار ايشان به خاك سپرده شد.
منبع: سایت بنیاد ایران شناسی
تهیه و تنظیم: فریادرس گروه حوزه علمیه
