تبیان، دستیار زندگی

قاعده : (ما) ي اسميه بر دو قسم است :
الف : اخباريه مانند (ما) ي موصوله و شرطيه .
ب : انشائيه مانند (ما) ي استفهاميه .
قسم اول اگر مجرور به حرف جر يا مجرور بالاضافه شود تغييري در آن حاصل نمي شود اما در قسم دوم در صورت مجرور شدن چه به حرف جر و چه بالاضافه واجب است (الف) از آخر (ما) حذف شود و باقي ماندن الف الف شاذ است و علت اين حذف يا حصول تخفيف است زيرا (ما) ي استفهاميه كثيرا مجرور واقع مي شود و يا براي فرق بين (ما) ي اسفتهاميه (انشائيه) و اخباريه است . اگر (ما) ي استفهاميه مجرور به حرف جر شود در حال وقف الحال هاء سكت جائز است مانند : لمه ، بمه و اگر به اضافه اسم مجرور شود الحاق هاء سكت واجب است مانند : جئت مجيء مه يعني : آمدي به چه نوع آمدني ؟ به عبارت ديگر : چگونه آمدي؟
(حروف جاره اي كه (ما)ي اسفتهاميه را جر مي دهند هشت حرف است :
1- عن (عم)
2- من (مم)
3- باء (بم)
4- لام (لم)
5- في (فيم)
6- الي (الي م)
7- علي
(علي م) 8 - حتي (حتي م) گاهي بدون اينكه ما مجرور واقع شود الف حذف مي گردد مانند حديث زير : جاء رجل الي رسول الله (ص) فقال : يا رسول الله ما العلم ؟ قال : الانصات قال ثم مه ؟ قال : الاستماع قال: الحفظ قال : ثم مه؟ قال : العمل به قال: ثم مه يا رسول الله ؟ قال : نشره .

2- يتساءلون :

از يكديگر مي پرسند –گفتگو مي كنند – فعل مضارع از باب