زير نظر: استاد محقق .

آية اللّه مكارم شيرازى .

برگزيده تفسير نمونه .

جلد سوم .

تحقيق و تنظيم :.

احمد - على بابائى .

تفسير سوره هاى : كهف مريم طه انبيا حج مؤمنون نورفرقان شعرا نمل قصص عنكبوت روم لقمان سجده احزاب

پيشگفتار.

برگزيده تفسيرنمونه ! .

بـزرگترين سرمايه ما مسلمانان قرآن مجيد است معارف , احكام , برنامه زندگى , سياست اسلامى , راه به سوى قرب خدا, همه و همه را در اين كتاب بزرگ آسمانى مى يابيم .

بنابراين , وظيفه هر مسلمان اين است كه با اين كتاب بزرگ دينى خود روزبه روز آشناتر شود اين از يكسو.

از سـوى ديـگر آوازه اسلام كه بر اثر بيدارى مسلمين در عصرما, و بخصوص بعد از انقلاب اسلامى در سـراسـر جهان پيچيده است , حس كنجكاوى مردم غيرمسلمان جهان را براى آشنايى بيشتر به اين كتاب آسمانى برانگيخته است , به همين دليل در حال حاضر از همه جا تقاضاى ترجمه و تفسير قرآن به زبانهاى زنده دنيا مى رسد, هر چند متاسفانه جوابگويى كافى براى اين تقاضاها نيست , ولى به هرحال بايد تلاش كرد و خود را آماده براى پاسخگويى به اين تقاضاهاى مطلوب كنيم .

خـوشـبـختانه حضور قرآن در زندگى مسلمانان جهان و بخصوص در محيطكشور ما روز به روز افزايش پيدا مى كند, قاريان بزرگ , حافظان ارجمند, مفسران آگاه در جامعه امروز ما بحمداللّه كم نـيـسـتـنـد, رشته تخصصى تفسير در حوزه علميه قم به صورت يكى از رشته هاى تخصصى مهم درآمـده و مـتـقاضيان بسيارى دارد, درس تفسير نيز از دروس رسمى حوزه ها و از مواد امتحانى است , و در همين راستا«تفسيرنمونه » نوشته شد, كه تفسيرى است سليس و روان و در عين حال پرمحتوا وناظر به مسائل روز و نيازهاى زمان , و شايد يكى از دلايل گسترش سريع آن همين اقبال عمومى مردم به قرآن مجيد است .

گـرچـه براى تهيه اين تفسير به اتفاق گروهى از فضلاى گرامى حوزه علميه قم (دانشمندان و حـجـج اسـلام آقـايـان : محمدرضا آشتيانى - محمد جعفر امامى -داود الهامى - اسداللّه ايمانى - عـبـدالـرسول حسنى - سيد حسن شجاعى - سيدنوراللّه طباطبائى ـ محمود عبداللهى ـ محسن قرائتى و محمد محمدى اشتهاردى ) در مدت پانزده سال زحمات زيادى كشيده شد, ولى با توجه به استقبال فوق العاده اى كه از سوى تمام قشرها و حتى برادران اهل تسنن از آن به عمل آمد, تمام خـسـتـگـى تـهيه آن برطرف گشت و اين اميد در دل دوستان بوجودآمد كه ان شااللّه اثرى است مقبول در پيشگاه خدا.

مـتـن فارسى اين تفسير دهها بار چاپ و منتشر شده , و ترجمه كامل آن به زبان «اردو» در (27) جلد نيز بارها به چاپ رسيده است , و ترجمه كامل آن به زبان «عربى » نيز به نام تفسير «الامثل » اخيرا در بيروت به چاپ رسيد و در نقاط مختلف كشورهاى اسلامى انتشار يافت .

ترجمه آن به زبان «انگليسى » هم اكنون در دست تهيه است كه اميدواريم آن هم به زودى در افق مطبوعات اسلامى ظاهر گردد.

بعد از انتشار تفسيرنمونه گروه كثيرى خواهان نشر «خلاصه » آن شدند.

چـرا كـه مـايـل بـودنـد بتوانند در وقت كوتاهتر و با هزينه كمتر به محتواى اجمالى آيات , و شرح فشرده اى آشنا شوند, و در بعضى از كلاسهاى درسى كه تفسيرقرآن مورد توجه است به عنوان متن درسى از آن بهره گيرى شود.

ايـن درخواست مكرر, ما را بر آن داشت كه به فكر تلخيص تمام دوره (27)جلدى تفسيرنمونه , در پـنج جلد بيفتيم ولى اين كار آسانى نبود, مدتى در باره آن مطالعه و برنامه ريزى شد و بررسيهاى لازم به عمل آمد تا اين كه فاضل محترم جناب مستطاب آقاى احمد ـ على بابائى كه سابقه فعاليت وپـشتكار وحسن سليقه ايشان در تهيه «فهرست موضوعى تفسيرنمونه » بر ما روشن و مسلم بود عـهـده دارانـجـام ايـن مـهـم گـرديـد و در مـدت سه سال كار مستمر شبانه روزى اين مهم به وسيله ايشان انجام گرديد.

ايـنـجـانـب نـيز با فكر قاصر خود كرارا بر نوشته هاى ايشان نظارت كردم و درمواردى كه نياز به راهـنـمايى بود به اندازه توانايى مسائل لازم را تذكر دادم , و درمجموع فكر مى كنم بحمداللّه اثرى ارزنـده و پـربـار بـه وجـود آمـده كه هم قرآن باترجمه سليس را در بر دارد و هم تفسير فشرده و گويايى , براى كسانى كه مى خواهندبا يك مراجعه سريع از تفسير آيات آگاه شوند, مى باشد.و نام آن برگزيده تفسير نمونه نهاده شد.و مـن بـه نـوبـه خـود از زحـمات بى دريغ ايشان تشكر و قدردانى مى كنم ,اميدوارم اين خلاصه و فـشـرده كـه گـزيده اى است از قسمتهاى حساس , و حديث مجملى از آن مفصل , نيز مورد قبول اهل نظر و عموم قشرهاى علاقه مند به قرآن گردد و ذخيره اى براى همه ما در «يوم الجزا» باشد.

قم ـ حوزه علميه .

ناصر مكارم شيرازى .

13 رجب 1414 روز ميلاد مسعود امير مؤمنان حضرت على (ع ).

مطابـق با 6/10/1372.

سوره كهف [ 18]

اين سوره 110 آيه دارد وتمام آن ـبجز آيه28 ـ در «مكه »نازل شده است .

محتواى سوره :.

اين سوره با حمد و ستايش خداوند آغاز مى شود, و با توحيد و ايمان و عمل صالح پايان مى يابد .

محتواى اين سوره همچون ساير سوره هاى «مكى » بيشتر بيان مبدا و معاد وبشارت و انذار است .

مـسـالـه مهم ديگر اين كه مسلمانان تا آن روز كه توانايى دارند به مبارزه ادامه دهند و در صورت عدم توانايى , همچون «اصحاب كهف » هجرت نمايند.

جالب اين كه در اين سوره به سه داستان اشاره شده (داستان اصحاب كهف ,داستان موسى و خضر و داستان ذوالقرنين ) كه بر خلاف غالب داستانهاى قرآن درهيچ جاى ديگر از قرآن سخنى از اينها به ميان نيامده است و اين يكى از ويژگيهاى اين سوره است .

فضيلت تلاوت سوره :.

در حـديـثـى مى خوانيم كه پيامبر(ص ) فرمود: «آيا سوره اى را به شما معرفى كنم كه هفتاد هزار فرشته به هنگام نزولش آن را بدرقه كردند و عظمتش آسمان وزمين را پر كرد؟.

ياران عرض كردند: آرى ؟.

فرمود: آن سوره كهف است هر كس آن را روز جمعه بخواند خداوند تاجمعه ديگر او را مى آمرزد (و طـبـق روايـتى او را از گناه حفظ مى كند) و به او نورى مى بخشد كه به آسمان مى تابد و از فتنه دجال محفوظ خواهد ماند».و در حديثى از امام صادق (ع ) مى خوانيم : كسى كه در هر شب جمعه سوره كهف را بخواند شهيد از دنيا مى رود, و با شهدا مبعوث مى شود و در روز قيامت درصف شهدا قرار مى گيرد.

بارها گفته ايم عظمت سوره هاى قرآن و آثار معنوى و بركات اخلاقيش به خاطر محتواى آن يعنى ايمان و عمل به آن است .

به نام خداوند بخشنده بخشايشگر.

حمد خدائى را كه اين كـتاب آسمانى را بر بنده (برگزيده )اش نازل كرد, و هيچ گونه كژى در آن قرار نداد الحمدللّه الذى انزل على عبده الكتاب ولم يجعل له عوجا

آغاز با حمد و ستايش خدا:.

سـوره كـهف همچون بعضى ديگر از سوره هاى قرآن با حمد و ستايش خداوند آغاز شده است , و از آنجا كه حمد و ستايش بخاطر كار يا صفت مهم وشايسته اى است در اينجا ستايش را در برابر نزول قـرآن كـه خـالـى از هرگونه اعوجاج و كژى است بيان كرده , مى گويد: «حمد خدائى را كه اين كـتاب آسمانى را بر بنده (برگزيده )اش نازل كرد, و هيچ گونه كژى در آن قرار نداد» (الحمدللّه الذى انزل على عبده الكتاب ولم يجعل له عوجا).