مرحله هفتم:
قرن چهارم هجرى، بستر اين مرحله از قراءات قرآن بوده است.
قراءت قرآن مجيد در اواخرقرن سوم آن چنان متعدد و متنوع شد كه هر شاگردى پس از فراگيرى قراءت از استاد يااستادان خود، خود نيز در برخى از آيات قرآن داراى راى و اجتهاد مى شد.
اين روال به همينصورت ادامه مى يابد.
در چنين اوضاعى است كه در آغاز قرن چهارم، انقلابى در عرصه قراءتقرآن به وجود مى آيد.
ابن مجاهد
(13) در اقدامى شجاعانه، باب اجتهاد در قراءت قرآن را براىهميشه مسدود مى كند و با انتخاب هفت قراءت از قاريان قرن دوم هجرى و تدوين آنها دركتاب السبعه همه عالمان روزگار خويش را، كه بلافاصله از خود عكس العمل نشان مى دهند،در مقابل عمل انجام شده اى قرار مى دهد.
(14) بنابراين مرحله هفتم با انحصار قراءات در هفت
قراءت همراه است.
آن چه ذكر شد، نگرشى كوتاه و مختصر به مراحل مختلف تحول و تطور قراءات تا قرن چهارمهجرى بود.
ما تحولات مربوط به قراءت در اين قرن را در فصل سوم دنبال خواهيم نمود.
اماتذكر اين نكته لازم است كه برخى از نگارندگان تاريخ قرآن به جاى توضيح مراحل قراءات، بهطبقه بندى قاريان پرداخته اند.
ذهبى (م 748 ق. ) در كتاب معرفة القراء الكبار نام و
مشخصات 734 قارى تا قرن هشتم هجرى را در هيجده طبقه ذكر نموده است
(15) .
