تبیان، دستیار زندگی

(علم الانسان) فعل و فاعل و مفعول اول (م) اسم موصول در محل نصب مفعول دوم براي علم (لم) حرف نفي و قلب و جزم (يعلم) فعل و فاعل و اين فعل مجزوم به لم است وجمله لم يعلم صله موصول است و محلي از اعراب ندارد و ضمير عائد به ما محذوف است تقدير : ما لم يعلمه و جمله علم الانسان ... بدل يا تأكيد لفظي است براي جمله علم (اول) و محلي از اعراب ندارد .
تذكر : برخي از نحويون آيات 3 و 4 و 5 اين سوره را اينگونه تركيب نموده اند : (ربك) مبتدا (الاكرم) صفت اول براي ربك (الذي) در محل رفع صفت دوم براي ربك (علم الانسان ما لم يعلم) جمله در محل رفع خبر براي مبتدا .

ترجمه :

حقاٌ همانا كه آدمي سركشي مي كند و از حد بيرون مي رود (6) چون دانست كه بي نياز و توانگر گرديده است (7) همانا بازگشتن به سوي پروردگار توست (8)

لغات :

1- يطغي :

سركشي مي كند – از حد بيرون رود – فعل مضارع از ثلاثي مجرد باب فعل يفعل و لازم است اين فعل ناقص يايي است البته ناقص واوي آن نيز به همين معنا مي آيد با اين فرق كه از باب فعل يفعل به كار مي رود .

2- استغني :

رجوع شود به آيه 8 سوره ليل .

3- رجعي :

بازگشتن – مصدر ثلاثي مجرد است .