مزيد باب تفعيل و متعدي يك مفعولي است
.
4- ما قلي :
خشم نگرفت – بي مهر شد – فعل ماضي منفي از ثلاثي مجرد باب فعل
يفعل و متعدي يك مفعولي است .
5- يعطي :
مي بخشد – مي دهد – عطا مي كند – فعل مضارع از باب افعال و متعدي
دو مفعولي است .
6- ترضي :
خوشنود مي شوي – فعل مضارع از ثلاثي مجرد باب فعل يفعل است اين
فعل متعدي و لازم استعمال شده است و در صورت لازم بودن به وسيله باء يا عن
متعدي مي گردد .
تركيب :
(والضحي) جار و مجرور متعلق به فعل قسم مقدر ، تقدير : اقسم بالضحي و اين
جمله استينافيه است و محلي از اعراب ندارد (و) حرف عطف (الليل) عطف بر
الضحي (اذ) ظرف زمان به معناي حين و در اينجا مجرد از معناي شرط است و در
محل نصب متعلق است به عامل محذوف و حال براي الليل است (سجي) فعل و فاعل
جمله در محل جر مضاف اليه براي اذا (م) حرف نفي (ودعك) فعل و مفعول (ربك)
مضاف و مضاف اليه فاعل براي ودع و جمله ماودعك ربك جواب قسم است و محلي از
اعراب ندارد (و) حرف عطف (ما قلي) فعل منفي و فاعلش ، جمله عطف بر جمله
جواب قسم است و محلي از اعراب ندارد و مفعول اين فعل به خاطر تناسب فواصل
در آيات حذف شده است تقدير : و ما قلاك . (و) حرف عطف (ل) لام جواب قسم (الآخره)
مبتدا (خير) خبر (لك) جار و مجرور متعلق به خير (من الاولي) جار و مجرور
متعلق به خير و جمله عطف بر جمله جواب قسم است و محلي از اعراب ندارد (و)
حرف عطف (ل) لام جواب قسم (سوف) حرف استقبال (يعطيك) فعل و مفعول اول (مفعول
دومش محذوف است) (ربك) مضاف و مضاف اليه فاعل براي يعطي و اين جمله نيز
مانند جمله
