تبیان، دستیار زندگی

در اصل به معناي گشاده گرديدن يا گشودن است ورود را از جهت اينكه زمين را مي شكافد و مي گشايد ( و به جلو مي رود) نهر ناميده اند و روز را نيز نهار گفته اند زيرا از پرتو و روشنايي آن تاريكي گشوده و باز مي شود .

4- تجلي :

آشكار گرديد – هويدا شد – فعل ماضي از باب تفعل و در اين باب لازم است و در اينجا به صورت مضارع معنا مي شود .

5- خلق :

آفريد – فعل ماضي از ثلاثي مجرد باب فعل يفعل و متعدي يك مفعولي است .

6- ذكر :

نر – صفت مشبهه است .

7- انثي :

ماده – صفت مشبهه است .

8- سعي :

كوشيدن – كار كردن – مصدر ثلاثي مجرد است .

9- شتي :

پراكنده – گوناگون – جمع مكسر است براي شتيت و كلمه شتيت در اصل مصدر ثلاثي مجرد است به معناي پراكنده و متفرق گرديدن اما به معناي وصفي (متفرق – پراكنده) نيز به كار مي رود كه در اينجا نيز همين معناي وصفي مراد است .

تركيب :

(و) حرف جر و قسم (الليل) مجرور به حرف قسم و اين جار و مجرور متعلق به فعل محذوف تقدير : اقسم بالليل و اين جمله استينافيه است و محلي از اعراب ندارد (اذ) ظرف زمان به معناي حين و در اينجا مجرد از معناي شرط است و در محل نصب و متعلق است به عامل محذوف (و حال قرار گرفته است براي الليل) و مضاف است (يغشي) فعل و فاعل جمله در محل جر مضاف اليه براي اذا (و) حرف عطف (النهار اذا تجلي) مانند ماقبل تركيب مي شود .