حجة الاسلام سید عباس حسینی قائم مقامی
در تهران، در خانواده اي منسوب به يگانه سياستمدار دانشمند و پاك زيّ عصر خود ميرزا سيد ابوالقاسم حسيني قائم مقام فراهاني متولد گرديد.
در تهران، در خانواده اي منسوب به يگانه سياستمدار دانشمند و پاك زيّ عصر خود ميرزا سيد ابوالقاسم حسيني قائم مقام فراهاني متولد گرديد. پدر او نبيرهء قائم مقام مي باشد بنابر اين نَسَب «قائم مقامي» با پنج واسطه به صدر اعظم شهيد (قائم مقام) مي رسد و نسب قائم مقام نيز با سي و چهار واسطه به امام زين العابدين (ع) منتهي مي گردد.
تحصيلات در تهران
او كه در سالهاي پيش از انقلاب اسلامي پس از چند مرحله آزمون، به عنوان دانش آموز برگزيده در مدرسه آلماني ها در تهران (كوچه يخچال) پذيرفته شده بود. در همان سالهاي نخستين تحصيلات رسمي، با تشويق پدر، انتخاب ديگري كرد و در حاليكه نوجوان نورَسي بود راهي حوزه علميه شد.
اساتيد در تهران
تا سطح عالي فقه و اصول را در تهران از محضر استادان بزرگي چون آيت الله ميرزا عبدالكريم حق شناس، آيت الله ميرزا حسن اصطهباناتي، آيت الله ميرزا ابوالقاسم تنكابني و آيت الله شيخ مرتضي انصاري اهوازي فرا گرفت. در فلسفه و عرفان و اخلاق نيز از اين استادان بيشترين بهره را برد:
آيت الله ميرزا عبدالكريم حق شناس ، آيت الله سيد رضي شيرازي ،آيت الله شيخ محمد رضا رباني خراساني ، آيت الله شيخ علي محمد جولستاني ، آيت الله سيد مرتضي ايرواني
تحصيلات در قم:
در حوزهء قم، جهت بهره گيري از آيت الله محمد تقي ستوده براي بار دوّم كفاية الاصول را در نزد ايشان فرا گرفت و بخش پاياني مكاسب (خيارات) را نيز در محضر آيت الله پاياني به اتمام رساند و هم زمان در دروس خارج فقه و اصول نيز شركت نمود.
استادان در قم:
وي از استادان متعددي در حوزه علميه قم بهره برد و برخي از آنان كه از يك تا دوازده سال (بصورت هم زمان و يا طولي) شاگردي شان را كرده است چنين نام دارند:
در «فقه»
آيت الله ميرزا جواد تبريزي ، آيت الله شيخ حسين وحيد خراساني ، آيت الله سيد محمد روحاني ، آيت الله ميرزا هاشم آملي ، آيت الله يوسف صانعي، آيت الله فاضل لنكراني ، آيت الله شيخ محمد علي اراكي.
در «اصول فقه»
آيت الله شيخ حسين وحيد خراساني ، آيت الله سيد محمد روحاني ، آيت الله سيد كاظم حايري .
در «رجال و درايه»
آيت الله شيخ محسن حرم پناهي ، آيت الله سيد محمد مددپور
در «فلسفه»
آيت الله حسن زاده آملي، آيت الله سيد رضا صدر ، آيت الله انصاري شيرازي ، آيت الله جوادي آملي
در «عرفان»
آيت الله حسن زاده آملي ، آيت الله سيد كمال موسوي شيرازي
تدريس در حوزهء علميه:
گذشته از تدريس متون ادبي و سطوح مقدماتي از ابتداي تحصيل، تدريس سطوح عالي فقه و اصول (مكاسب و كفايه) ، تدريس خارج فقه و اصول (بخشي از مباحث قطع ، الاصول اللفظيه ، المسائل المستحدثه :گزيده اي از مسائل مهم فقهي نظير الفجر في الليالي المقمره،الملاك في وحدة الأُفق ، ثبوت الهلال و حكم الحاكم ،حكم التداوي بالاعيان النجسه ، مصافحه : الاجنبيه ، حدّ الستر ، الكفر و الكافر ، احكام الارتداد ، منكر الضروري ، احكام الكتابي ، الملكية و المالية ، عمل الصور ، حكم الاستنساخ ، ملكية الخمس ، الاستنباط في مجال الفراغ التشريعي )
سطوح عالي فلسفه و عرفان : نهاية الحكمة ، منظومه حكمت ، شرح فصوص الحكم ، منازل السائرين ، رسالة الولاية ، مصباح الهداية.
تدريس در دانشگاه
وي سالها به عنوان عضو هيئت علمي و در سمت استاديار در دانشگاههاي مختلف در دوره تحصيلات تكميلي به تدريس در رشته هاي فلسفه و كلام اسلامي، اديان و عرفان و فقه و مباني حقوق اسلامي اشتغال داشته و راهنمايي و مشاوره دهها رساله دكتري و فوق ليسانس را عهده دار بوده است.
همچنين در سال 1374 از سوي دپارتمان مطالعات خاور نزديك دانشگاه بر كلي آمريكا به تدريس در دوره هاي عالي در رشته اي عرفان و الهيات دعوت گرديد.
از سال 1362 كه نخستين كتاب وي منتشر گرديد تاكنون در طول بيش از 20 سال حدود ده جلد كتاب و بيش از يكصد مقاله در موضوعات تخصّصي و فرهنگي از او منتشر شده است و اين علاوه بر دهها مصاحبه انجام گرفته با روزنامه ها و نشريات مختلف داخلي و خارجي می باشد.
برخي از اين آثار به زبانهاي عربي، انگليسي و آلماني ترجمه شده اند.
كتاب «كاوشهاي فقهي» كه در برگيرندهء مجموعه اي از آراي فقهي اوست در نخستين جشنواره كتاب سال حوزه هاي علميه در دو رشتهء فقه و اصول رتبهء نخست را به خود اختصاص داد.
انديشه
در سلسله مقالات «نقش شناختهاي بشري در معرفت ديني» به قلم وي سال 1368 با بررسي فنّي استنباط در منطقة الفراغ شرعي، براي نخستين بار الگويي حداقلي از شريعت بر مبناي مباني پذيرفته شده اجتهاد و اصول فنّي فقه ارايه گرديد.
مشروعيت دخالت روشمند عقل بشري در فرايند استنباط حكم شرعي ، تفكيك ميان مشروعيت سابژكتيو (حقانيت) از مشروعيت آبژكتيو (مشروعيت اقدام ) و تأكيد بر ضرروتِ شرعي دوّمي در استقرار حاكميّت سياسي و تصميم گيري هاي اجتماعي بر مبناي اصول فني فقه ، نقد روش شناختي اجتهاد، تأكيد بر نقش محوريِ كتاب (قرآن) در منابع فقه به عنوان متن قانوني و تأسيس و استخراج اصول و قواعد كلّي حاكم از آن و ضرورت تأثير استنباط فقهي از قواعد كلامي و اصول مؤسّس قرآني در كنار قواعد فقهي تبيين اثبات اينهماني انسان و جهان از طريق اثبات اينهمانيِ وجود و معرفت ، تبيين نسبت توليدي ميان وجود و حقّ وبرگشت حقوق ذاتي به نفس وجود و & . از مهمترين نظريه هاي ارايه شده در آثار آية الله قائم مقامي مي باشد.
در كنار فعاليتهاي علمي كه هميشه اشتغال اصلي او بوده اند پاره اي مسؤليت هاي دانشگاهي و اجتماعي بخشي از فعاليتهاي او را تشكيل مي دهند: نماينده گي رهبري در دانشگاههاي تهران و علوم پزشكي ، عضويت در شورايعالي پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي ايران، عضويت در هيأت امناي دانشگاه بين المللي مذاهب ، عضويت در شوراي فرهنگي آموزش عالي ، رياست گروه فلسفه و كلام شوراي بررسي متون دانشگاهي ، عضو شوراي بررسي و اعطاي رتبهء علميِ مجلات و نشريات دانشگاهي ، عضو گزينش تخصّصي (علمي) استاد در چند دانشگاه، از آن جمله مي باشد.
قائم مقامي كه پيشتر اجتهاد وي از سوي برخي از اساتيدش مورد تأييد قرار گرفته بود ،در سال 1367 پس از شركت داوطلبانه در آزمون اجتهاد خبرگان، امتياز عالي كسب نمود و به طور مستقّل در انتخابات خبرگان رهبري حضور يافت و حدود نيم ميليون از آراي شهروندان تهراني را به خود اختصاص داد.
وي در سالهاي اخير با اقامت در كشور آلمان در مسؤليت مركز اسلامي هامبورگ و رئيس آكادمي علوم اسلامي آلمان و رياست شوراي مسلمانان هامبورگ به فعاليت مشغول مي باشد. سازماندهي و تأسيس اتحاديه اروپايي علماي شيعه ، فدراسيون اسلامي اروپا، ایراد دهها سخنرانی در کنفرانسهای علمی و بین الادیان، مصاحبه با روزنامه ها و رسانه های مهم اروپایی و ارتباطات گسترده و موثر با رهبران دینی . سیاسی اروپا به منظور شناساندن چهره حقیقی اسلام بر مبنای اعتدال و عقلانیت دینی از مهمترين اقدامات وي در مدت اقامت در آلمان مي باشد.
