مركز تحقیقات كامپیوتری علوم اسلامی

مركز تحقیقات كامپیوتری علوم اسلامی به عنوان یكی از پیشگامان به كارگیری رایانه در تحقیقات علوم اسلامی، در سال 1377 و در آغاز ورود شبكه اینترنت به قم اقدام به تاسیس شبكه اطلاع‌رسانی نور و راه‎اندازی پایگاه اطلاع رسانی حوزه بر روی شبكه اینترنت نموده است.

از عمده ترین اهداف راه‎اندازی این پایگاه می توان به موارد ذیل اشاره نمود.

1. - ارائة مطالب علوم اسلامی بر روی شبكه اینترنت برای مخاطبان داخلی و خارجی.
2. - طبقه بندی علمی مطالب و تسهیل در رسیدن مخاطبان به مطالب مورد نظر از طریق استفاده از ابزارها و روش های اینترنت و شبكه
3. - ارائة آرشیو مجلات بر روی شبكه.
4. - پاسخگویی به سؤالات و شبهات مطرح در زمینه اسلام، بویژه تشیع.
5. - فراهم كردن زمینه تماس بین محققین حوزة علمیه قم و كاربران اینترنت.
6. - ایجاد پایگاه نمونه و الگو برای دیگر مراكز و مؤسسات حوزوی.

این پایگاه افتخار دارد با همكاری گروهی از محققین حوزه علمیه قم یكی از گسترده‎ترین و غنی‎ترین پایگاه‎های اینترنتی را در عرصه علوم و اندیشه های اسلامی - شیعی در اختیار كاربران قرار دهد. دانشمندان، محققان، دانشجویان علوم اسلامی و دیگر مراجعه‎كنندگان می‎توانند از طریق پایگاه حوزه به مجموعه وسیعی از مقاله‌ها، كتاب¬ها، مجله‎ها، اطلاعات مراكز اسلامی و اخبار و اطلاعات مربوط به پژوهشهای حوزوی دسترسی داشته باشند. این مطالب معمولا از مجلات و كتب معتبر حوزوی تهیه و دسته‎بندی شده‎اند و در تهیه مطالب، دقت زیادی در اعتبار علمی نویسندگان و نوشته‎های ایشان شده است، بر این اساس بنیان اصلی معمول بخش¬ها بر نظریات بزرگانی چون استاد شهید مطهری(ره) و علامه طباطبایی(ره) بنا نهاده شده و با استفاده از كتب دیگر مؤلفین و اساتید برجسته حوزه و دانشگاه تكمیل شده است.

مطالب پایگاه حوزه در مرحله اول برای مراجعه‎كنندگان عمومی و علاقمندان به دانستنیهای علوم اسلامی تهیه و در شبكه قرار گرفته است تا زمینه را برای مطالعه و تحقیق اقشار عمومی اهل مطالعه و محققانی با گرایش¬های علمی مختلف آماده كند.

بر همین اساس در این مرحله بیشتر از كتب نویسندگان معاصر، با موضوعات تحلیلی و بی پیرایه و دارای ادبیات جدید و به روز استفاده شده است.

به یاری خدا در مرحله دوم، ارائة مباحث و مسائل تخصصی علوم اسلامی با بكار گیری  شیوه¬های مفید برای متخصصین از اهداف اصلی دست اندركاران پایگاه خواهد بود؛ ان شاء الله تعالی.

نسخه جدید پایگاه

با توجه به حجم عظیم مطالب ارائه شده و در دست ارائه در پایگاه حوزه، نسخه قدیم پایگاه دیگر جوابگوی نیازهای مدیران پایگاه در روزآمد كردن به موقع و نیازهای كاربران در بازیابی سریعتر و بهینه اطلاعات نبود؛ از اینرو شبكه جهانی نور با تحلیل دوباره نیازهای مدیران و كاربران پایگاه اقدام به راه اندازی نسخه جدید پایگاه نموده است. این نسخه بر اساس نظام مدیریت محتوا تهیه شده و سعی شده است كه حتی الامكان قابلیت های متنوع و جدیدی كه میتواند راهگشای استفاده بهتر از پایگاه باشد در آن در نظر گرفته شود.

از خصوصیات نسخه جدید امكان ارائه سرویس های اینترنتی به سایر پایگاه است كه به لطف الهی عز اسمه و با توجهات حضرت ولی عصر به تدریج فعال خواهد شد؛ در این خصوص هم اكنون سرویس  RSS بخش های اخبار و اطلاعات  (RSS  ) و تبلیغات مناسبت های اسلامی (RSS)  فعال می باشد.

قسمت های متنوع پایگاه با توضیح مختصر

دانشنامه پایگاه حوزه

پایگاه اطلاع رسانی حوزه كه عمده فعالیت خود را بر ارائه و معرفی علوم و معارف اسلامی قرار داده است در بخش دانشنامه با طبقه بندی هزاران مقاله، گزیده كتاب، پرسش و پاسخ، زندگی نامه و سرگذشت هایی از علما، زندگی نامه و معرفی محققان در حوزه علوم اسلامی، چكیده پایان نامه و ... در موضوعات گوناگون - كه از جهت كمی و كیفی در حال افزایش است - تصمیم دارد دایرة المعارف اسلامی جامعی در سطح شبكه جهانی اینترنت به علاقمندان علوم و معارف اسلامی عرضه كند.

این قسمت از پایگاه كه هم اكنون بخش فارسی وانگلیسی آن فعال گشته و بخش عربی آن نیز در حال آماده‎سازی است، مطالب گوناگون مورد نظر را ، به منظور سهولت دسترسی ، در چهارده محور اساسی تنظیم و به صورت نمودار درختی و دایركتوری ارائه می نماید.

مراجعه‎كنندگان به این قسمت بعد از انتخاب عنوان گزینه مورد نظر خود از طریق نمودار  به راحتی می‎توانند به مطلب مورد نظر را دسترسی داشته باشند.

مطالب این قسمت عموما از كتب و مجلات معتبر علمی كه توسط علماء و كارشناسان مسائل اسلامی به رشته تحریر در آمده گزینش شده است. همان¬گونه كه گذشت طرح كلی پایگاه با ساختار اندیشه‎های شهید مطهری و علامه طباطبایی پی‎ریزی شده است.

عملیات گسترش نمایه ها و مطالب دانشنامه با اتصال مقالات مجلات، زندگی نامه علما، صفحات محققان، پرسش و پاسخ ها، پایان نامه ها و سایر مطالب موجود در پایگاه از اواخر سال 1385 آغاز شده و هم اكنون نمایه ها و مطالب متصل به گزینه امام حسین، امام رضا و حضرت زهرا علیهم السلام از 9 نمایه و 34 مطلب به 30 نمایه و 809 مطلب در گزینه امام حسین،  7 نمایه و 20 مطلب به 15 نمایه و 72 مطلب در گزینه امام رضا و 11 نمایه و 30 مطلب به 41 نمایه و 587 مطلب در گزینه حضرت زهرا علیهم السلام ارتقاء و افزایش یافته است؛ این پروژه هم اكنون در سایر گزینه های دانشنامه در حال انجام است؛ ان شاء الله.

پاسخ به سؤالات: q-a@hawzah.net

به دنبال راه اندازی پایگاه، بخش پرسش و پاسخ با همكاری گروهی از محققان برجسته حوزه علمیه قم از ابتدای سال 1379 به دو منظور:

1- ایجاد الگوی پاسخگویی اینترنتی برای مؤسسات پاسخگو به سؤالات اسلامی

2- پاسخگویی به سؤالات اینترنتی در شرائطی كه هیچ مؤسسه ای در این عرصه فعالیت نداشت راه اندازی شد.

از همان ابتدا این پاسخگویی به سه زبان انگلیسی، عربی و فارسی و بعضا سایر زبان ها انجام می  شد و تا كنون نیز به لطف خداوند سبحان ادامه دارد.

این بخش كه به سؤال‌های گوناگون كاربران، مراكز، مؤسسات و مجلات در زمینه‎های مختلف (اعتقادی، قرآنی، اخلاق، حدیث، تاریخ اسلام، سیاسی، اجتماعی و...) پاسخ می‎دهد، یكی از  بخش های فعال پایگاه حوزه است. بهره مندی از مترجمان زبردست برای ترجمه سؤال‌ها و پاسخ‌ها از ویژگیهای این بخش از پایگاه می باشد.

تا كنون به هزاران سؤال در زمینه‎های گوناگون و به زبانهای فارسی، عربی، انگلیسی، فرانسه، تركی و ... پاسخ داده شده است كه بخش مهمی از پاسخ های موجود  بعد از برنامه گسترده تنقیح، ویراستاری و طبقه بندی، در قسمت بایگانی پرسش و پاسخ پایگاه عرضه شده و  هم اكنون برای همگان قابل دسترسی است.

روشن است كه تعداد قابل توجهی از پرسش و پاسخ ها به جهات گوناگون، از قبیل شخصی بودن و ... غیر قابل عرضه عمومی بوده و در دسترس همگان نیست.

هم اكنون دسترسی به پرسش و پاسخ ها از طریق جستجو میسر است كه به تدریج در قالب دانشنامه طبقه بندی شده و دسترسی موضوعی و آسان تری خواهد داشت؛ ان شاء الله.

محققان حوزه

در راستای برقراری ارتباط بین مخاطبین سایت با اساتید و محققان حوزه علمیه بخش صفحات محققان  پایگاه راه اندازی شد.

طرح صفحات محققان دارای سه قسمت با عنوان های زیر است:

الف: معرفی اساتید و محققان حوزه علمیه

ب: صاحبان آثار و تألیفات

ج: بخش طلاب جوان

این بخش در حال حاضر با معرفی اساتید و محققان حوزه علمیه مشغول به كار است و تا كنون بیش از پانصد پژوهشگر رشته های مختلف علوم اسلامی را معرفی كرده است و ان شاءالله بعد از تكمیل اطلاعات در هر سه بخش با خروجی های متنوع ارائه خدمات خواهد كرد.

هم اكنون دسترسی به صفحات محققان از طریق جستجو و فهرست الفبایی میسر است كه به تدریج در قالب دانشنامه طبقه بندی شده و دسترسی موضوعی و آسان تری خواهد داشت.

زندگی نامه علماء

در بخش زندگی نامه علماء، زندگی نامه و داستان هایی از علماء و دانشمندان علوم اسلامی از مجلات و سایر منابع تهیه شده است.

در این قسمت هم اكنون حدود سیصد زندگی نامه و ... از طریق جستجو و فهرست الفبایی در دسترس كاربران می باشد كه به تدریج در قالب دانشنامه طبقه بندی شده و دسترسی موضوعی و آسان تری خواهد داشت.

مجلات

مهم ترین قسمت پایگاه حوزه بخش مجلات است كه به منظور اطلاع رسانی علوم اسلامی ‏به محققان و دانش پژوهان حوزه و دانشگاه راه اندازی شده و در حال حاضر با عرضه متن كامل بیش از 2000 شماره از 83 عنوان مجله، یكی از مهم‏ترین ‏بانك‏های اطلاع¬رسانی نشریات علوم انسانی و اسلامی در عرصه اینترنت می باشد.

حجم انبوهی از مقالات (قریب به 30000 مقاله)، تنوع عناوین مجلات با موضوعات متعدد، امكان جست وجو در تمام مقالات، امكان مطالعه كامل متن و ذخیره‏سازی آن، از جمله ویژگی‏های این بخش از پایگاه حوزه ‏است كه توانسته است قریب 40درصد بازدید كنندگان ‏این پایگاه را به خود اختصاص دهد.

شایان ذكر است كه طبقه بندی تك تك مقالات و اطلاعات  مجلات در قالب دانشنامه هم اكنون در دست اجراست كه دسترسی موضوعی و آسان تری برای محتویات مجلات در پی خواهد داشت.

پایان نامه ها

در این قسمت چكیده¬ی بیش از دو هزار و سیصد پایان نامه قرآنی در سطح دكتری و كارشناسی ارشد همراه با نام محقق و استاد راهنما جهت اطلاع¬رسانی به كاربران بخصوص دانشجویان و محققان بر روی سایت قرار گرفته است.

اهمیت اطلاع از پژوهش های انجام شده جهت كاربرد تحقیقات از سویی و جلوگیری از    پزوهش های تكراری از سوی دیگر از امتیازات مهم این قسمت می باشند.

هم اكنون دسترسی به همه چكیده ها از طریق جستجو و دسترسی به یك هزار چكیده از طریق نمایه های متنوع میسر است و  طبقه بندی همه چكیده ها در قالب دانشنامه هم اكنون در دست اجراست كه دسترسی موضوعی و آسان تری برای كاربران فراهم خواهد كرد.

كتابخانه

بخش كتابخانه با بیش یك صد جلد كتاب با سه گونه نمایه الفبایی عنوان، الفبایی مولف و موضوعی در خدمت كاربران پایگاه است.

ویژه نامه

بخش ویژه نامه شامل صفحات ویژه ای است كه در مناسبت های گوناگون از قبیل میلاد پیامبر و ائمه علیهم الصلاه و السلام و ... فعال می شود و بعد از سپری شدن ایام مناسبت، در قسمت بایگانی ذخیره می شود؛ هم اكنون پانزده ویژه نامه در بایگانی ویژه نامه ها در دسترس كاربران می باشد.

هشت مورد از این صفحات ویژه به زبان انگلیسی و ده مورد آن به زبان عربی هم موجود است.

متون دینی

بخش متون دینی دارای سه بخش:

1- صفحه قرآن شامل متن قرآن كریم با دو ترجمه فارسی آیه الله العظمی مكارم شیرازی و استاد محمد مهدی فولادوند و كتاب آشنایی با سوره ها نوشته استاد جواد محدثی.

2- صفحه نهج البلاغه شامل متن نهج البلاغه همراه با ترجمه و شرح آیه الله العظمی مكارم شیرازی، ترجمه دكتر آیتی، ترجمه علامه محمد تقی جعفری و شرح علامه جعفری.

3- صفحه صحیفه سجادیه شامل متن كامل صحیفه سجادیه با ترجمه فارسی.

بخش مراكز

این بخش به منظور معرفی مراكز پژوهشی یا آموزشی_ پژوهشی ایجاد و تا كنون بیش از یك صد مركز معرفی شده است؛ در این بخش ماهیت، زمینه فعالیت، نرم افزارها،آثار مكتوب، گروههای پژوهشی، طرح های پژوهشی و خدمات ویژه هر مركز فهرست شده است.

هم اكنون دسترسی به صفحات مراكز از طریق جستجو و فهرست الفبایی میسر است

قسمت جستجو

درقسمت جستجو كاربر می تواند هر كلمه یا عبارتی را در كل پایگاه یا در بخش های خاص جستجو نماید؛ قسمت جستجو در نسخه جدید پایگاه از قابلیت هایی به مراتب مفید تر از قبیل طبقه بندی یافته ها و امكان دسترسی جداگانه به یافته های هر قسمت، امكان جستجو در هر قسمت و ... برخوردار می باشد.

اخبار و اطلاعات

بخش اخبار و اطلاعات پایگاه حوزه هم اكنون با حداقل 15 خبر در هفته با موضوعات فرهنگی، علمی، اطلاع رسانی و سیاسی در دسترس كاربران پایگاه می باشد.

از ویژه گی های این بخش فعال بودن سرویس RSS آن است.

بخش انگلیسی

صفحه انگلیسی پایگاه حوزه درسال 1383 راه اندازی شده و هم اكنون باحدود پانصد مقاله و گزیده كتاب از منابع معتبر همچون آثار شهید مطهری و ...، در سه حوزه¬ی قرآن، اخلاق و عقاید و متون دینی (قرآن، نهج البلاغه، صحیفه سجادیه) همراه با ترجمه و صفحات جانبی در دسترس كاربران می باشد.

هم چنین 8 ویژه نامه غدیر، حج، 17 ربیع الاول، 15 شعبان، 21 رمضان، شهادت امام رضا و حضرت معصومه به زبان انگلیسی بر روی پایگاه فعال می باشند.

حقوق نشر:

ضبط، نگهداری و استفاده شخصی از مطالب پایگاه و یا ارسال آن برای دوستان بلامانع می‏باشد، ولی از آنجا كه بخش عمده‏ای از مطالب پایگاه با همكاری ناشران كتاب، دفاتر مجلات و همچنین بخش ورود اطلاعات مركز تحقیقات كامپیوتری علوم اسلامی تهیه شده است، از شبكه‏های اطلاع رسانی و مراكز یا اشخاصی كه در نظر دارند این مطالب را به صورت گسترده و به اشكال مختلف ارائه نمایند، انتظار می‏رود قبلا با مسؤولان پایگاه هماهنگی لازم را انجام دهند؛ طبیعی است كه در غیر این صورت پایگاه حوزه حق پیگیری را برای خود محفوظ می‏داند.

در پایان

همانگونه كه اشاره شد هدف از راه اندازی این پایگاه ارائه معارف بلند اسلام ناب محمدی(ص) و اشاعه اندیشه‏های پاك اهل بیت(ع) است و ما در این راه دست همه یاری كنندگان را به گرمی می‏فشاریم و از پیشنهادات و انتقادات ایشان استقبال می‏كنیم.

webmaster@hawzah.net

آدرس  :مركز تحقیقات كامپیوتری علوم اسلامی  http://farsi.noorsoft.org