4. آيا ميان مديريّت علمى و مديريّت فقهى، تقابل وجود دارد؟
5. كاركردهاى فقه در عرصه حيات جمعى چيست؟
6. مراد از مرجعيّت دين در عرصه مديريّت جامعه چيست؟
براى مطالعه بيشتر
براى آشنايى بيشتر با برخى مفاهيم و اصطلاحات سياسى مندرج در اين فصل منابع زير سودمند است:
فرهنگ علوم سياسى از منشورات مركز اطلاعات و مدارك علمى ايران; درآمدى بر دايرة المعارف علوم اجتماعى، باقر ساروخانى، انتشارات كيهان; فلسفه سياسى، ويراسته آنتونى كوئينتن، ترجمه مرتضى اسعدى، انتشارات بين المللى الهدى.
در زمينه آشنايى با ليبراليسم كتاب ظهور و سقوط ليبراليسم غرب، تأليف آربلاستر از منابع ديگر سودمندتر است.
اين اثر را عباس مخبر ترجمه و نشر مركز چاپ كرده است.
در زمينه مباحث كلان مربوط به رابطه دين و سياست، دو مقاله زير مفيد است:
1. «سياست و دين»، ماكس ل.
استكهاوس، ترجمه مرتضى اسعدى مندرج در كتاب فرهنگ و دين، ميرچا الياده، هيأت مترجمان، تهران، طرح نو، 1377.
2. «دين و سياست»، نوشته نينيان اسمارت، مندرج در كتاب خرد و سياست، ترجمه عزتاللّه فولادوند، تهران، طرح نو، 1377.
براى آشنايى با تاريخچه رابطه قدرت سياسى و قدرت معنوى كليساى رم در قرون وسطا دو منبع زير مفيد است:
1. تاريخ عقايد و مكتبهاى سياسى از عهد باستان تا امروز، پروفسور گائتا نوموسكا و دكتر گاستون بوتو، ترجمه حسين شهيد زاده.
2. مشروعيت دينى دولت و اقتدار سياسى دين، على رضا شجاعى زند.
براى اطلاع از چگونگى پيوند شريعت و سياست در آراى فلاسفه اسلامى به منبع زير مراجعه شود:
دين و دولت در انديشه اسلامى، محمد سروش، قم، مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامى، صفحات 47 و 56.
براى آشنايى بيشتر با سكولاريزم به منابع زير مراجعه كنيد:
الاسس الفلسفية للعلمانية، عادل ظاهر، بيروت، دار الساقى، 1993م.
العلمانيّة من منظور مختلف، عزيز العظمة، بيروت، مركز دراسات الوحدة العربية، 1992م.
حكومت دينى، احمد واعظى، قم، نشر مرصاد، 1378.
«مسئله سكولاريزم»، نوشته برهان غليون، فصل نامه حكومت اسلامى، سال دوم، شمارهسوم.
درس 9 / پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) و تأسيس حكومت (1)
درس 10 / پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) و تأسيس حكومت (2)
درس 11 / ولايت سياسى پس از پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم)
درس 12 / انديشه سياسى شيعه
درس 13 / تأثير بيعت و شورا در تعيين ولايت سياسى (1)
درس 14 / تأثير بيعت و شورا در تعيين ولايت سياسى (2)
مقدّمه
در فصل پيش، حكومت دينى را به دخالت دادن آموزههاى دين در امور دولت و پذيرش مرجعيّت دين در شؤون مختلف سياسى تعريف كرديم و ادلّه منكران تركيب دين و دولت را از نظر گذرانديم و نشان داديم كه هيچ مانعى بر سر راه پذيرش مرجعيّت دين در امور اجتماعى و تأسيس حكومت دينى وجود ندارد.
هدف اصلى در فصل حاضر، بررسى اين نكته است كه آيا اسلام، مسلمانان را به تشكيل دولت دينى فرا خوانده است و نظر خاصّى در باب شكل حكومت و اهداف و وظايف آن دارد؟ به تعبير ديگر، آيا اسلام به در آميختگى و تركيب دين و دولت فتوا داده، و انديشه سياسى خاصّى را عرضه نموده است؟طبيعى است كه در اين بررسى، آرا و ديدگاههاى دسته اوّل از منكران حكومت دينى، كه در فصل پيشين بدان اشاره كرديم، نقد و ارزيابى مى شود.
اين دسته، از اساس منكر امكان دخالت دين در عرصه اجتماع و سياست نيستند و مانعى در راه مرجعيّت دين در امور اجتماعى نمىبينند، بلكه منكر وقوع و فعليت چنين دخالتى از ناحيه اسلام هستند.
از نظر آنان، اسلام امر حكومت و كيفيت و ساختار و چگونگى آن را به خود مسلمانان وا نهاده و در اين موارد اظهار نظرى نكرده است.
