گزيده مطالب
1. اصطلاح «جمع » در مورد قرآن به چهار معنا به كار رفته است كه عبارتند از: حفظ، كتابت
آيات در سوره ها قبل از رحلت، تدوين مصحف و جمع قراءت ها (توحيد مصاحف).
2. اختلاف نظر درباره جمع قرآن تنها در معناى سوم، يعنى تدوين مصحف وجود دارد.
3. به دلايل فراوانى، جمع آورى قرآن به صورت «مصحف » پس از رحلت و در زمان خليفه اولبه دست زيد بن ثابت انجام گرفته است.
بخش عمده اين دلايل، اسناد و مدارك تاريخى جمع
قرآن است.
4. جمع آورى قرآن به صورت «مصحف » قبل از رحلت صورت نگرفته است; زيرا: الف) تدريجى بودن نزول و استمرار آن تا آخرين روزهاى حيات پيامبر اكرم(ص) مانع از
اقدام به چنين كارى بوده است.
ب) در روايات فراوانى از شيعه و سنى نقل گرديده كه پيامبر خود به على(ع) وصيت فرمودهاست كه پس از او قرآن را جمع آورى نمايد و على(ع) نيز به وصيت آن حضرت عمل كرده
است.
ج) مصحف على(ع) به ترتيب نزول سوره ها بوده است و اگر قرآن قبل از رحلت به همينصورت كنونى به دست پيامبر به صورت مصحف در آمده بود، على(ع) بر خلاف مصحف
پيامبر، مصحف خود را تنظيم نمى فرمود.
د) اختلافاتى كه درنظم و چينش سوره ها در ميان مصاحف اصحاب وجود داشته است، دليلى
بر عدم تنظيم مصحف قبل از رحلت است.
5. يكى از عوامل مهم جمع آورى قرآن به صورت مصحف در زمان خلافت ابوبكر، جنگ يمامه
و كشته شدن حداقل هفتاد تن از حافظان قرآن بوده است.
6. معتقدان تدوين مصحف قبل از رحلت، به مجموعه اى از امور استناد نموده اند كه هيچ يك
از آنها مفيد يقين و بى خدشه نيستند.
7. ابى بن كعب و عبد الله بن مسعود، دو تن از حافظان، قاريان و پيشگامان در كتابت وحى،تعليم قرآن، تفسير، حديث و فقه مى باشند.
در همه صحنه ها در كنار پيامبر(ص) و وفادار بهاهل بيت: بوده اند.
مصاحف اين دو تن در ميان مسلمانان از جايگاهى عالى برخوردار بوده
است.
8. هر يك از مصحف ابى بن كعب و عبد الله بن مسعود ويژگى ها و خصوصياتى داشته اند و دريك توصيف كلى مى توان تقسيم بندى آنها را براساس گروه سوره هاى طول، مئون، مثانى،
حواميم، ممتحنات و مفصلات دانست.
